Giữa thời buổi các show truyền hình thực tế chiếm trọn giờ vàng phát sóng thì việc làm thế nào để Chèo vẫn thu hút và duy trì số lượng khán giả ổn định cho mình là bài toán khó.

Vừa qua, Nhà hát Chèo Hà Nội đã đầu tư tiền tỷ cho vở diễn "Vương nữ Mê Linh". Buổi công diễn khiến giới chuyên môn và cả những người yêu chèo háo hức. Vở diễn được ví như "làn gió mới" thổi vào không gian của chèo vốn đã ảm đạm nhiều năm.

NSƯT Thúy Mùi – Giám đốc Nhà hát chèo Hà Nội cũng là đạo diễn của vở này đã cố gắng cách tân chèo, pha trộn giữa những làn điệu cải lương và tuồng, đồng thời đầu tư kĩ lưỡng về trang phục, sân khấu tạo dấu ấn hoành tráng đối với một đề tài lịch sử.

{keywords}
Cảnh trong Vương nữ Mê Linh

Cách tân theo hướng nào?

Làm thế nào để khán giả khán giả của chèo không còn là các cụ công cụ bà, làm sao để người trẻ không quay lưng với chèo là điều các nghệ sĩ quan tâm trong buổi tọa đàm: "Chèo và khán giả hôm nay" vừa diễn ra tại HN.

Tại buổi tọa đàm, NSƯT Thúy Mùi phải thừa nhận rằng khán giả hôm nay đang "ghẻ lạnh" với chèo, đặc biệt lớp trẻ. Bà đã từng hỏi rất nhiều người trẻ tuổi đã bao giờ xem chèo chưa thì đều nhận được câu trả lời rằng chèo chỉ dành cho người lớn tuổi. Giới trẻ thì họ lại có niềm đam mê riêng. 

Nhiều nhà chuyên môn và giới phê bình sân khấu đều đồng tình rằng chèo phải cách tân để thu hút khán giả. Nhưng cách tân chèo phải từ bệ đỡ là chèo truyền thống.

Phát biểu tại buổi tọa đàm, NSƯT Lê Chức nhấn mạnh là một người được biết tới chèo từ khi mới 5 tuổi nên theo ông cần thiết phải làm bảng điều tra xã hội học xem khán giả có hài lòng hay không với sự cách tân chèo. Chèo cần công chúng để tồn tại và phát triển. Nhưng quan trọng là “Công chúng có đồng vọng với chúng ta không?” - NSƯT Lê Chức nói.

Đánh giá về vở Vương nữ Mê Linh, NSƯT Lê Chức cho biết vì là vở mang tính chất thử nghiệm, làm phép thử với khán giả thì chắc chắn sẽ có lời khen và chê, chúng ta phải ghi hết các nhận xét. Tuy nhiên không thể phủ nhận những điều mà Vương nữ Mê Linh đã làm được.

Theo NSƯT Lê Chức: “Nghệ thuật phải dành cho người điếc và người khiếm thị bởi người điếc chỉ nhìn mà không nghe được còn người khiếm thị chỉ nghe không nhìn được”. Điều này đồng nghĩa với việc vở chèo phải “đẹp” về hình thức và “chất” về nghệ thuật dàn dựng.

{keywords}

Hiện đại nhưng phải giữ được chất

Theo NSND Lê Tiến Thọ, muốn khán giả quay trở lại với chèo thì nhất định các vở chèo phải mang hơi thở của thời đại. "Dù là đề tài lịch sử hay chèo cổ thì quan trọng vẫn là người xem sẽ nhận ra tính chất thời sự nào được gửi gắm trong đó. Để làm được điều này, nghệ thuật trong chèo cần đáp ứng hai yếu tố đó là “kịch tính” và “trữ tình” với những nút “thắt”, “mở” để tạo sự hồi hộp cho người xem", NSND Tiến Thọ nói.

Nhận xét về vở Vương nữ Mê Linh, ông Thọ thẳng thắn cho rằng cần phải đầu tư nhiều hơn về mặt ngôn ngữ truyền thống và thể hiện “chất chèo” nhiều hơn nữa thông qua việc sử dụng các đạo cụ khác nhau thay bằng việc chỉ dùng “quạt” trong các điệu múa như hiện tại vở chèo đang có.

Còn theo GS.TS – NSND Đình Quang, vở Vương nữ Mê Linh được đầu tư mạnh tay nhưng nhiều chỗ hơi thừa, phần trang phục hoành tráng nhưng chất chèo vẫn chưa được bộc lộ hết. Chẳng hạn ngay từ đầu vở, mở đầu cần đưa tiếng trống chèo thật hoành tráng để gợi mở một không khí chèo đúng nghĩa cũng như khẳng định cho người xem mình đang xem vở chèo chứ không phải kịch nói.

Trong cái hoành tráng của trang phục thì cái khí phách, hoành tráng của các vị tướng chưa bộc lộ được hết.

"Chèo không thể thiếu yếu tố hài. Đã nói đến chèo bao giờ cũng phải đậm yếu tố hài mang nét dân gian. Trong chèo đề tài hiện đại, chất hài phải giữ được và điều tiết yếu tố hài bằng nhân vật hiện đại. Chất hài thể hiện trong nhân vật hiện đại chứ không phải bắt chước những vai hề chèo ngày xưa, nhưng phải đảm bảo trong vở diễn có yếu tố hài", NSND Đình Quang nói.

T. Lê