Châu Á cân nhắc hạn chế và bỏ án tử hình

- Một số nước châu Á đang cân nhắc xem xét giảm, hạn chế, thậm chí xóa bỏ hình phạt tử hình đối với nhiều tội danh, trong đó có tội buôn bán ma túy với chủ trương đề cao hiệu quả phòng ngừa và tính nhân đạo trong việc xử lý người phạm tội.

Một bộ trưởng trong Văn phòng Thủ tướng Malaysia, ông Datuk Paul Low Seng Kuan hôm 11/6 đã công khai lên tiếng ủng hộ việc xem xét lại hình phạt tử hình đối với tội buôn bán chất ma túy.

Thông tin này nhóm lên hy vọng sống cho một công dân Australia - bà Maria Pinto Exposto, 52 tuổi, đang đứng trước nguy cơ phải chịu hình phạt tử hình tại Malaysia.

Đầu tháng 12/2014, bà Exposto bị bắt giữ và sau đó bị buộc tội vận chuyển ma túy sau khi 1,1kg ma túy tổng hợp methamphetamine - ma túy đá - “ice” được phát hiện trong túi của bà ở sân bay Kuala Lumpur.

Theo luật của Malaysia, án tử hình được áp dụng đối với bất cứ ai mang trên 50g ma túy. Tuy nhiên, các luật sư bảo vệ bà Exposto cho biết, bà Exposto là nạn nhân của âm mưu lừa đảo. Bà đã đồng ý vận chuyển một chiếc túi của một người lạ từ Thượng Hải về Melbourne, quá cảnh tại Kuala Lumpur với ý tốt là chuyển tài liệu giúp một lính Mỹ ở Afghanistan có thể giải ngũ.

Một số nước châu Á đang cân nhắc xem xét giảm, hạn chế, thậm chí xóa bỏ hình phạt tử hình.

Theo ông Datuk, Malaysia đang xem xét lại Đạo luật Lạm dụng chất ma túy (Misuse of Drugs Act) và có thể thay đổi các luật hiện hành theo lời kêu gọi của công chúng. Vị bộ trưởng cho biết, số lượng tội phạm buôn bán ma túy đang tăng lên cho thấy hình phạt tử hình có thể không phải là giải pháp ngăn chặn tốt.

“Khi các chính sách không hiệu quả, tôi tin rằng, chúng ta nên thay đổi”, ông Datuk chia sẻ tại hội nghị khu vực châu Á về hình phạt tử hình lần thứ nhất do Together Against the Death Penalty (ECPM), Anti-Death Penalty Asia Network (ADPAN), Suhakam và Bar Council tổ chức tại Kuala Lumpur hôm 11-12/6.

Chính phủ Malaysia đã từng xem xét lại luật này trong năm 2009. Tuy nhiên, chủ tịch hiệp hội luật sư Malaysia - Malaysian Bar, ông Steven Thiru cho rằng, đã đến lúc chính phủ nước này phải đưa ra quan điểm rõ ràng về vấn đề này.

Gần đây, Singapore cũng đã cải cách các chính sách đối với các tội danh liên quan tới việc buôn bán ma túy. Theo đó, tòa có thể chọn giữa án tử hình và chung thân trong các trường hợp. Nhờ những sửa đổi về luật gần đây của Singapore, 3 người Malaysia: Yong Vui Kong, Cheon Chun Yin and Pang Siew Fum bị kết án tử hình vì vận chuyển ma túy, đã được giảm tội xuống còn án chung thân. Và, ít nhất, đây là điều mà nhiều tổ chức và cá nhân Malaysia muốn chính phủ làm theo. 

Hội nghị khu vực châu Á về hình phạt tử hình lần thứ nhất tổ chức tại Kuala Lumpur hôm 11-12/6.

Tại Việt Nam, dự thảo Bộ luật Hình sự sửa đổi hạn chế áp dụng hình phạt tử hình theo hướng chỉ áp dụng đối với một số ít loại tội phạm đặc biệt nghiêm trọng. Dự thảo đề xuất bỏ hình phạt tử hình đối với 7/22 tội danh có hình phạt tử hình, bao gồm: cướp tài sản; phá huỷ công trình, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia; chống mệnh lệnh; đầu hàng địch; phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược; chống loài người, tội phạm chiến tranh và tội vận chuyển trái phép chất ma túy.

Trong 10 năm qua, 5 nước trong khu vực đã bỏ án tử hình đối với mọi loại tội danh. Đó là Nepal, áp dụng từ 1997, Bhutan 2004, Philippines và Campuchia năm 2006 và Mông Cổ 2012. Timor Lester không áp dụng án tử hình. Lào, Myanmar và Brunei có án tử hình nhưng không thi hành trong vòng 10 năm.

Nhiều người dân, chuyên gia, luật sư và tổ chức từ khoảng 50 nước trên thế giới trong hội nghị lần thứ nhất khu vực châu Á bày tỏ sự đồng tình với việc giảm và bỏ án tử hình và không ít người đang vận động mạnh mẽ cho xu hướng này.

Nhiều ý kiến ủng hộ

Bộ trưởng Datuk Paul Low nhấn mạnh, việc áp dụng án tử hình đối với những người vận chuyển ma túy như hiện tại là không công bằng bởi họ bị bắt và bị xử tử trong khi những ông trùm đứng phía sau thì thoát tội.

Chủ tịch Malaysian Bar, Steven Thiru cho rằng, không có chứng cứ thực tế hoặc dữ liệu nào cho thấy việc áp dụng án tử hình có hiệu quả trong việc ngăn chặn tội phạm. “Không có sự suy giảm tội phạm đáng kể nào, nhất là các tội liên quan tới ma túy”, ông Steven nói.

140 nước đã bỏ hình phạt tử hình trên luật hoặc trên thực tế. Trong đó, 98 nước (màu xanh lá cây) bỏ hình phạt tử hình; 7 nước bỏ hình phạt tử hình cho các tội danh thông thường (tím); 35 nước có án tử hình nhưng không thi hành trên thực tế (vàng nhạt); còn lại 58 nước - đỏ) vẫn duy trì hình phạt tử hình.

Luật sư người Úc Julian McMahon đại diện cho hai tử tù công dân Australia Myuran Sukumaran và Andrew Chan vừa bị thi hành án cuối tháng 4 vừa qua tại Indonesia vì tội buôn ma túy trong vụ án nổi tiếng “Bali Nine” tỏ ra khá lạc quan về triển vọng về việc Malaysia xem xét xóa bỏ án tử hình.

“Tôi nghĩ chúng ta đang ở thời điểm quan trọng trong quá trình kêu gọi xóa bỏ án tử hình và vấn đề cốt yếu bây giờ là ở những người lãnh đạo”, ông Julian chia sẻ.

Hà Dũng