Cần xếp hạng cho di tích Vườn Chuối

Công tác bảo tồn di chỉ khảo cổ học Vườn Chuối (thôn Lai Xá, xã Kim Chung, huyện Hoài Đức, Hà Nội) sau 8 lần khai quật được các nhà khảo cổ đặc biệt chú ý.

Sở VHTT Hà Nội vừa tổ chức buổi Tọa đàm khoa học “Đánh giá giá trị và đề xuất phương án bảo tồn di chỉ khảo cổ học ở Vườn Chuối”.

Theo TS. Phạm Quốc Quân - nguyên Giám đốc Bảo tàng Cách mạng Việt Nam di chỉ Vườn Chuối đã không được quan tâm, nhất là đối với khu đô thị mới Kim Chung – Di Trạch. Theo ông, di chỉ khảo cổ học Vườn Chuối nên sớm được xếp hạng, ít nhất ở cấp tỉnh và thành phố để tránh sự xâm hại. Phương án bảo tồn cho di chỉ khảo cổ học Vườn Chuối chỉ có thể duy nhất là như vậy.

PGS.TS Phạm Mai Hùng - Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam cho rằng, chúng ta mới chỉ khai quật được 650m2 trên tổng diện tích 19.000m2 di chỉ. Những hiện vật đưa lên khỏi lòng đất có giá trị về nhiều mặt. Tuy nhiên vẫn chưa thể khẳng định được hết những giá trị tiềm ẩn của di tích đối với Thủ đô nói riêng, cả nước nói chung, nhất là áp lực “đòi” giải phóng mặt bằng để xây dựng.

Di chỉ khảo cổ học Vườn Chuối trong những đợt khai quật.

Thực tế hiện trạng di tích là một khu đất rộng lớn, mấp mô đất đá thải và đang bị hoang hóa. Di tích đang có nguy cơ bị bào mòn, vừa bị chôn vùi bởi phế thải, vừa xáo trộn do do đào bới tìm cổ vật; còn nhà đầu tư thì nóng lòng muốn được thi công ngay để khỏi mang trọng tội “dự án treo” và lãng phí tiền mặt bằng.

Theo ông Hùng, từ năm 1956 tới nay, Hà Nội đã phát hiện khai quật hàng loạt loạt các di tích khảo cổ học từ văn hóa hậu kỳ thời đại đá cũ, tới văn hóa Đông Sơn và Lịch sử trung đại, hiện đại. Ấy vậy mà mới chỉ có 4 di tích khảo cổ của Hà Nội được xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt và di tích quốc gia. Chưa kể, trong tổng số 1.201 di tích lịch sử văn hóa cấp thành phố xếp hạng không có một di tích khảo cổ học nào.

“Với kết quả thu được qua 8 lần khảo quật di tích khảo cổ học, tôi cho rằng di tích này hoàn toàn xứng đáng, hoàn toàn đáp ứng đủ các tiêu chí để trước hết đề nghị UBND TP. Hà Nội xếp hạng là di tích lịch sử, khảo cổ cấp thành phố. Không xếp hạng di tích hoặc chậm xếp hạng di tích này sẽ không có cơ sở pháp lý, cơ sở khoa học để bảo tồn di tích”, ông Hùng chia sẻ.

Đánh giá về di chỉ khảo cổ học Vườn Chuối, TS. Tống Trung Tín - Chủ tịch Hội Khảo cổ học Việt Nam cho biết: Mặc dù có Luật Di sản văn hóa nhưng việc thực hiện bảo vệ, bảo tồn di tích khảo cổ học vẫn cực kỳ nan giải. Nhìn thẳng vào thực chất, một mặt Luật Di sản văn hóa đã phát huy tác dụng to lớn góp phần bảo vệ và giữ gìn khá nhiều di tích trong đó có những di tích quan trọng.

Nhưng mặt khác vì nhiều lý do trước sự phát triển đô thị hóa và công nghiệp hóa thì một phần lớn các di chỉ khảo cổ đã không bảo tồn được. Đối với di chỉ khảo cổ học Vườn Chuối trên cơ sở nắm vững hiện trạng di tích, cần tìm ra các giải pháp cụ thể. Trong đó, cần bảo tồn tổng thể toàn bộ di tích nếu hiện trạng của di tích tốt.

Tiếp đó, bảo tồn từng phần di tích có hiện trạng tốt, phần còn lại sẽ làm nghiên cứu và di dời các di tích, di vật về Bảo tàng Hà Nội. Nếu di tích bị xâm hại về cơ bản, kiến nghị khai quật di dời tổng thể di tích, di vật về Bảo tàng Hà Nội để nghiên cứu đánh giá giá trị, trưng bày và phát huy giá trị của di tích. Tiến hành điều tra tổng thể các di sản khảo cổ khu vực này để đánh giá hiện trạng đề xuất giải pháp bảo tồn.

Ông Trương Minh Tiến, Phó Giám đốc Sở VHTT cho biết, Sở sẽ gửi văn bản đề nghị UBND TP Hà Nội giao Sở QHKT, yêu cầu chủ đầu tư phải dành diện tích bảo tồn cho khu di chỉ Vườn Chuối trong điều chỉnh quy hoạch chi tiết, đồng thời có biện pháp bảo vệ hiện trạng di chỉ quan trọng này, trước mắt là xin phép thành phố tiến hành khảo sát, đánh giá tiềm năng giá trị khảo cổ học của toàn bộ di chỉ. 

Tình Lê