Các dấu mốc trong năm thập kỷ ngoại giao Mỹ - Trung

Năm 1971, quan hệ ngoại giao Mỹ - Trung được thiết lập một phần nhờ các tay vợt bóng bàn. Từ đó, nền ‘ngoại giao bóng bàn’ đã trải qua nhiều giai đoạn thăng trầm trong suốt năm thập kỷ qua.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cùng phu nhân tới thăm Mỹ vào hôm 22/9/2015. Ảnh: Reuters

Trước chuyến công du của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tới Mỹ vào ngày 22/9/2015 (giờ địa phương), tờ Bưu điện Hoa Nam buổi sáng đã thống kê các dấu mốc chính trong quan hệ đôi bên.

1967: Mở ra quan hệ ngoại giao với Trung Quốc

Năm 1967 – một năm trước khi chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ, Richard Nixon bắt đầu các công việc có tính chất nền tảng cho quan hệ ngoại giao trong tương lai giữa Trung Quốc và Mỹ.

Trên tờ tạp chí Đối ngoại, Nixon viết: “Không thể để cho một tỉ người dân đầy tiềm năng (của Trung Quốc) phải sống trong sự cô lập giận dữ trên hành tinh nhỏ bé này”.

Tháng 4/1971: ‘Ngoại giao bóng bàn’

Tham gia đua tranh tại giải Vô địch Bóng bàn Thế giới lần thứ 31 tại Nhật Bản hôm 6/4/1971, đội bóng bàn Mỹ đã nhận được lời mời từ Bắc Kinh tới thăm Trung Quốc. Mọi chi phí cho chuyến đi đều được chính phủ Trung Quốc đài thọ.

Phái đoàn gồm các tay vợt bóng bàn Mỹ và quan chức Trung Quốc chụp ảnh kỷ niệm tại Bắc Kinh năm 1971.

Trong đoàn còn có các phóng viên Mỹ. Đây là nhóm đại biểu đầu tiên của Mỹ tới thăm đại lục kể từ khi lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc Mao Trạch Đông lên nắm quyền năm 1949.

Ngày 10/4, các tay vợt Mỹ đến Trung Quốc, bắt đầu chuyến thăm kéo dài một tuần.

Trong bữa tiệc tại Đại lễ đường Nhân dân, Thủ tướng Trung Quốc Chu Ân Lai nói: “Tôi tin rằng việc bắt đầu lại tình hữu nghị của chúng ta sẽ nhận được sự ủng hộ đông đảo của nhân dân hai nước”.

Chuyến đi này được cho là nhằm giúp phá tan băng giữa hai nước và mở đường cho quan hệ ngoại giao Mỹ - Trung trong tương lai.

Tháng 2/1972: Tổng thống Mỹ đầu tiên thăm Trung Quốc

Nixon là Tổng thống Mỹ đầu tiên thăm Trung Quốc khi ông cùng phu nhân Pat Nixon đáp máy bay xuống Bắc Kinh, gặp Chủ tịch Trung Quốc Mao Trạch Đông hôm 21/2/1972.

Tổng thống Mỹ Richard Nixon (trái) bắt tay Chủ tịch Mao Trạch Đông tháng 2/1972. Ảnh: SCMP

Chuyến công du tám ngày của Nixon tới Trung Quốc được truyền hình rộng rãi trên khắp thế giới.

Hôm 28/2/1972, Nixon cũng ra tuyên bố chung Trung – Mỹ, trong đó nói rằng Đài Loan là một phần của Trung Quốc.

Tổng thống Nixon và Thủ tướng Chu Ân Lai đã thảo luận về việc bình thường hóa quan hệ hai nước trong suốt chuyến đi này. Ông Nixon gọi đó là ‘một tuần làm thay đổi cả thế giới’.

“Trong lịch sử chưa từng có một môn thể thao nào lại được sử dụng hiệu quả như một công cụ của quan hệ quốc tế đến như vậy” – trong bữa tiệc tiếp đón Nixon, ông Chu Ân Lai nói, ám chỉ tới ‘ngoại giao bóng bàn’ năm 1971.

Tháng 4/1972: gấu trúc làm quà tặng Mỹ

Bắc Kinh đã trao tặng cho Vườn thú Quốc gia Mỹ tại Washington một cặp gấu trúc khổng lồ, tên là Ling-Ling và Hsing-Hsing, hôm 16/4/1972.

Hai chú gấu trúc do Bắc Kinh gửi tặng Mỹ.

Gần 20.000 khách tham quan đã đứng ngoài hàng rào để nhìn ‘các sứ giả đầy lông’ đầu tiên của Trung Quốc.

Tháng 1/1979: lãnh đạo Trung Quốc đầu tiên tới thăm Mỹ

Năm 1979, Phó Thủ tướng Trung Quốc Đặng Tiểu Bình trở thành lãnh đạo Trung Quốc đại lục đầu tiên tới Mỹ kể từ năm 1949, khi mà Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa thành lập.

Phó Thủ tướng Trung Quốc Đặng Tiểu Bình và Tổng thống Mỹ Jimmy Carter

Hôm 29/1/1979, ông Đặng Tiểu Bình đã gặp Tổng thống Jimmy Carter để ký các hiệp định củng cố quan hệ ngoại giao giữa hai nước. Nixon được mời tới dự và gặp ông Đặng trong bữa tiệc tối tại Washington.

Ông Đặng và ông Carter cũng ký kết các thỏa thuận hợp tác trong rất nhiều lĩnh vực, bao gồm cả khoa học và công nghệ, giáo dục và thương mại.

1989-1996: Giai đoạn căng thẳng

Đây là giai đoạn căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc. Mỹ đã áp đặt lệnh trừng phạt lên Trung Quốc, bao gồm cả việc ngừng bán vũ khí và các xuất khẩu khác sang Trung Quốc.

Tháng 10-11/1997: Cải thiện quan hệ đôi bên

Chủ tịch Trung Quốc Giang Trạch Dân khi đó đã tới thăm Mỹ theo lời mời của Tổng thống Bill Clinton hôm 27/10/1997.

Tháng 6-7/19998: Tổng thống Mỹ tới thăm Trung Quốc

Hôm 25/6-3/7/1998, Tổng thống Bill Clinton là Tổng thống Mỹ thứ hai tới Trung Quốc, và là người đầu tiên tới quốc gia này sau khi quan hệ đôi bên căng thẳng.

Tổng thống Mỹ Bill Clinton vẫy tay chào các sinh viên tại Đại học Bắc Kinh.

Hôm 28/6, ông chụp ảnh khi tới Vạn lý trường thành và Tử Cấm Thành cùng với phu nhân Hillary và con gái Chelsea. Ông cũng lên tiếng ủng hộ chính sách ‘một con’ của Trung Quốc.

Tháng 5/1999: Sứ quán Trung Quốc tại Belgrade trúng bom Mỹ

Một trận không kích của Mỹ đã thả bom trúng phải sứ quán Trung Quốc tại Belgrade (Serbia) hôm 7/5/1999, khiến ba nhà báo Trung Quốc thiệt mạng và 20 người khác bị thương.

Tháng 4/2001: Máy bay do thám Mỹ đâm máy bay chiến đấu Trung Quốc

Một chiếc máy bay do thám của Mỹ đã đâm phải máy bay chiến đấu của Trung Quốc trên biển Đông hôm 1/4/2001, khiến phi công Trung Quốc thiệt mạng.

Máy bay Mỹ buộc phải hạ cánh xuống đảo Hải Nam mà không được phép. Trung Quốc cáo buộc Mỹ cố tình đâm máy bay vào phi cơ Trung Quốc, và cuộc tranh cãi này khiến 24 thành viên phi hành đoàn của Mỹ bị giữ lại trong chín ngày.

Tháng 10/2001: Lãnh đạo Mỹ - Trung đoàn kết trong cuộc chiến chống khủng bố

Chủ tịch Trung Quốc Giang Trạch Dân và Tổng thống Mỹ George W. Bush đã có phát biểu trong cuộc họp báo chung tại Thượng hải hôm 19/10/2001, trong Hội nghị APEC.

Ông Bush ngợi ca Trung Quốc thể hiện sự ủng hộ đối với Mỹ trong cuộc chiến chống khủng bố sau sự kiện tấn công 11/9.

Tháng 9/2009: Chuyến công du đầu tiên của ông Obama tới Trung Quốc

Tổng thống Mỹ Barack Obama đã gặp Chủ tịch Hồ Cẩm Đảo tại Thượng Hải và Bắc Kinh trong chuyến công du ba ngày tới đại lục từ 15-18/11/2009.

Tổng thống Obama tới Trung Quốc

Đây là một phần trong chuyến công du 10 ngày của ông Obama tới châu Á.

Tháng 2/2012: Phó Chủ tịch Tập Cận Bình tới Mỹ

Năm 2012, Phó Chủ tịch Trung Quốc khi đó là ông Tập Cận Bình đã có cuộc gặp với Tổng thống Barack Obama, phó Tổng thống Joe Biden và Ngoại trưởng Hillary Clinton trong chuyến công du 5 ngày tới Mỹ, từ 13-17/2.

Phó Chủ tịch Tập Cận Bình và Tổng thống Obama trong cuộc gặp tại Washington hôm 14/2/2012. Ảnh AP

Các cuộc gặp giữa ông Tập Cận Bình và Obama bao quát một loạt vấn đề rộng lớn, từ phát triển quan hệ kinh tế mật thiết hơn nữa cho tới sự suy yếu của kinh tế Trung Quốc.

Tháng 9/2015: Chuyến công du của Chủ tịch Tập Cận Bình tới Mỹ

Chuyến công du đầu tiên cấp nhà nước của Chủ tịch Tập Cận Bình tới Mỹ bắt đầu từ thứ Ba cho tới thứ Hai tuần tới. Ông Tập Cận Bình sẽ tới Seattle, trước khi tới Washington và New York.

Là lãnh đạo của hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, ông Tập Cận Bình và ông Obama sẽ có các cuộc đàm thoại về nhiều vấn đề, trong đó có an ninh mạng, tranh chấp chủ quyền, và tăng tiếp cận thị trường giữa hai nước.

Lê Thu