Thời gian gần đây, ngành xuất khẩu thủy sản của Việt Nam đang chứng kiến một làn sóng chuyển biến tích cực, đặc biệt là trong lĩnh vực xuất khẩu cá ngừ. Với sự hỗ trợ từ Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - Vương quốc Anh (UKVFTA), cá ngừ Việt Nam đang dần khẳng định vị thế tại thị trường Anh. Mặc dù đã trải qua giai đoạn sụt giảm, nhưng những tháng gần đây, xuất khẩu cá ngừ sang Anh đã có những dấu hiệu khởi sắc.

Theo thông tin từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), xuất khẩu cá ngừ Việt Nam đã trải qua ba tháng suy giảm liên tục trước khi quay trở lại đà tăng trưởng. Cụ thể, chỉ tính riêng trong tháng 6/2024, kim ngạch xuất khẩu cá ngừ sang Anh đã tăng 56%, đạt hơn 742 triệu USD. Mặc dù vậy, mức tăng trưởng trong hai tháng qua vẫn chưa đủ để bù đắp hết những tổn thất trước đó. Lũy kế sáu tháng đầu năm 2024, tổng kim ngạch xuất khẩu cá ngừ sang Anh đạt 3,6 triệu USD, giảm 5% so với cùng kỳ năm trước.

Ảnh 40.jpeg

Thịt cá ngừ đông lạnh vẫn là sản phẩm chủ đạo của Việt Nam tại thị trường Anh, chiếm tới 92% thị phần. Việt Nam hiện là nhà cung cấp lớn thứ hai, chỉ sau Hàn Quốc, trong mảng này tại Anh. Tại đây, cá ngừ được ưa chuộng dưới nhiều hình thức: từ sản phẩm sơ chế, chế biến sẵn, sushi, đến cá ngừ có sốt, bánh và tẩm bột. Đáng chú ý, dù lượng tiêu thụ các sản phẩm cá ngừ đóng hộp và đóng túi có xu hướng giảm, nhưng các sản phẩm sushi và cá ngừ tẩm bột lại đang trên đà tăng trưởng, mở ra không ít cơ hội cho việc đẩy mạnh xuất khẩu dòng sản phẩm này.

Theo Cục Xuất nhập khẩu thuộc Bộ Công Thương, cá ngừ là sản phẩm được người tiêu dùng Anh lựa chọn hàng đầu trong nhóm thủy sản chế biến. Số liệu từ cơ quan Seafish cho thấy, có đến 69% sự lựa chọn của người dân Anh trong nhóm thủy sản đóng hộp là các sản phẩm cá ngừ. Cá ngừ, với đặc tính là dòng cá béo, rất phù hợp với nhiều hình thức chế biến. Không chỉ các món salad hay bánh mì kẹp cá ngừ, mà các sản phẩm có sốt phủ ăn kèm cũng rất được ưa chuộng tại thị trường này.

Người tiêu dùng Anh, giống như phần lớn người tiêu dùng châu Âu, không chỉ quan tâm đến chất lượng sản phẩm mà còn chú ý đến các yếu tố như nguồn gốc, môi trường, lao động trong chuỗi giá trị sản phẩm. Đồng thời, giá cả và cách thức chế biến cũng được chú ý không kém.

Tuy nhiên, Việt Nam đang phải đối mặt với sự cạnh tranh mạnh mẽ từ Ecuador, quốc gia đã có hiệp định thương mại tự do với Anh. Ecuador sở hữu nguồn cung cá ngừ dồi dào nhờ đội tàu hiện đại và mạnh mẽ, điều này cho phép họ dễ dàng gia tăng xuất khẩu sang thị trường Anh.

Một trong những thách thức mà Việt Nam đối mặt là sản lượng đánh bắt thấp hơn do đội tàu hạn chế về công nghệ và quy định giới hạn kích cỡ cá ngừ vằn được phép khai thác. Tuy vậy, các ưu đãi thuế quan từ UKVFTA đang mang đến lợi thế đáng kể cho cá ngừ Việt Nam. Theo những cam kết trong hiệp định, thuế nhập khẩu đối với sản phẩm cá ngừ đông lạnh và phi lê sẽ được giảm dần về 0% trong vòng ba năm, cùng với việc giảm thuế cho cá ngừ chế biến.

Hơn nữa, đối với các sản phẩm cá ngừ đóng hộp và gói, hạn ngạch miễn thuế là 11.500 tấn mỗi năm trước khi áp dụng thuế như ban đầu, với mức giảm 3,5% mỗi năm. Để hưởng các mức thuế ưu đãi này, sản phẩm thủy sản Việt Nam cần chứng minh xuất xứ thuần túy từ Việt Nam, điều này yêu cầu quy trình sản xuất từ nuôi trồng, đánh bắt đến chế biến đều diễn ra trong nước.

Để tăng cường xuất khẩu và cạnh tranh trên thị trường Anh, các doanh nghiệp Việt Nam cần áp dụng khoa học công nghệ, cải tiến hệ thống sản xuất và chế biến hiện đại. Cùng với đó, việc đa dạng hóa sản phẩm xuất khẩu, gia tăng hàng chế biến sâu và tìm hiểu thị hiếu thị trường cũng được khuyến khích. Lựa chọn phân khúc và kênh phân phối phù hợp sẽ giúp doanh nghiệp tận dụng tối đa các lợi thế mà UKVFTA mang lại, đồng thời nâng cao chất lượng và vị thế của thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.