Bổ sung 2 hàng hoá, dịch vụ trong tờ trình dự thảo Luật Giá sửa đổi

Chiều 2/11, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc, thừa uỷ quyền Thủ tướng, thay mặt Chính phủ trình Quốc hội dự thảo Luật Giá (sửa đổi).

Điểm mới ở sửa đổi luật này là sách giáo khoa được lần đầu đưa vào diện Nhà nước định giá, kiểm soát giá. Nhà nước sẽ quy định giá bán tối đa (giá trần), không ấn định giá cụ thể để các đơn vị phát hành sách quyết định giá bán.

Việc này nhằm tạo tính cạnh tranh, góp phần hạ giá bán sách giáo khoa và bảo đảm lợi ích người dân.

Thay mặt cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính ngân sách Nguyễn Phú Cường cho biết, sách giáo khoa là mặt hàng thiết yếu, ảnh hưởng rất rộng và tác động trực tiếp tới người dân, trong đó có người thu nhập thấp.

Ông nhấn mạnh: "Cần thiết phải kiểm soát, khống chế giá mặt hàng này để bảo đảm không tác động tiêu cực đến người tiêu dùng; bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người dân, nhất là người nghèo", dự luật cần quy định bổ sung việc kiểm soát chặt tổ chức thực hiện, tuyệt đối không thông đồng giá.

Theo số liệu của Tổng cục thống kê, giá sách giáo khoa tiếp tục tăng gần 0,3% trong tháng 10/2022; giá vở, giấy viết các loại nhích nhẹ 0,09%... so với tháng trước.

Về Quỹ bình ổn giá xăng dầu, Chính phủ đề nghị duy trì. Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết, khác với các quỹ tài chính khác, Quỹ bình ổn giá xăng dầu được hình thành, quản lý nhằm góp phần bình ổn giá xăng dầu, không phát sinh bộ máy, và không quản lý tập trung.

Vừa qua, quỹ này phát huy tác dụng tích cực, hiệu quả trong tạo “bước đệm” nhằm góp phần bình ổn, giúp mặt hàng này trong nước không tăng sốc, góp phần kiềm chế lạm phát.

Diễn biến giá xăng dầu phức tạp, khó dự báo nên công cụ Quỹ bình ổn giá vẫn cần thiết.

Trước đề xuất này của Chính phủ, thay mặt cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính ngân sách Nguyễn Phú Cường cũng đồng tình vẫn cần duy trì Quỹ bình ổn xăng dầu. Bởi quỹ này là một trong những công cụ điều tiết giá xăng dầu trong nước, tức là biện pháp kinh tế, không phải can thiệp hành chính.

Bối cảnh thực tế của Việt Nam hiện nay, việc bỏ quỹ là chưa phù hợp. Tuy nhiên, đa số ý kiến trong Uỷ ban Tài chính ngân sách đề nghị việc duy trì Quỹ bình ổn giá xăng dầu nên có thời hạn và thời điểm, tiến tới phải vận hành theo thị trường.

Việc điều hành Quỹ Bình ổn giá xăng dầu phải linh hoạt, hiệu quả, kịp thời hơn; có cơ chế giám sát chặt chẽ nhằm bảo đảm hiệu quả sử dụng quỹ.

Ngược lại, cũng có quan điểm tại cơ quan thẩm tra đề nghị không duy trì Quỹ bình ổn xăng dầu, do quỹ này hình thành qua trích lập từ giá mua người tiêu dùng trả, song lại do doanh nghiệp quản lý và quyết định sử dụng nằm tại cơ quan điều hành. Người tiêu dùng không tiếp cận được thông tin về việc sử dụng quỹ. Việc lập quỹ bản chất là sự can thiệp của Nhà nước vào một loại hàng hóa có tính nhạy cảm rất cao với thị trường, khiến giá xăng dầu trong nước và thế giới khó đồng nhất, không phản ánh đúng tính chất thị trường của hàng hóa.

Khi giá xăng dầu tăng cao, quỹ bị âm thì doanh nghiệp vẫn phải chi, thậm chí vay ngân hàng bù vào; còn khi giá xăng dầu thế giới xuống thấp, giá xăng dầu trong nước lại giảm chậm do phải trích lập, bù đắp cho phần quỹ âm trước đó, làm ảnh hưởng đến tâm lý người tiêu dùng.

Ngoài ra, trong tờ trình dự thảo Luật Giá (sửa đổi), Chính phủ đưa ra khỏi danh mục 14 nhóm hàng hoá, dịch vụ và bổ sung 2 hàng hoá, dịch vụ vào danh mục, gồm sách giáo khoa, hàng hoá dịch vụ phục vụ quốc phòng, an ninh. Tuy vậy, số lượng hàng hoá Nhà nước định giá vẫn nhiều.

Cơ quan thẩm tra lo ngại, Nhà nước định giá nhiều dịch vụ có thể sẽ dẫn đến can thiệp sâu, làm giảm tính cạnh tranh lành mạnh theo cơ chế thị trường, ảnh hưởng đến lợi ích, quyền lựa chọn của người tiêu dùng.

Ủy ban Tài chính ngân sách đề nghị Chính phủ rà soát, bổ sung các tiêu chí... để bảo đảm vai trò quản lý nhà nước song vẫn tôn trọng yếu tố thị trường, tránh áp dụng tuỳ tiện.

Theo chương trình, Quốc hội sẽ thảo luận ở tổ dự án luật này ngày 7/11 trước khi thảo luận tại hội trường ngày 12/11.

Hà Quốc Tiến, Phùng Thu Thủy, Nguyễn Trần Chung