Biển miền Trung có thể tự đào thải chất độc

- Các nhà khoa học cho rằng biển có thể tự làm sạch, và không có công nghệ nào có thể làm sạch được nước biển. Biển miền Trung có thể tự đào thải được chất độc phenol và cyanua.

Sáng 26/8, UBND tỉnh Hà Tĩnh tổ chức hội nghị báo cáo kết quả đánh giá hiện trạng môi trường biển từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên - Huế. Tham dự có đại diện Bộ TN&MT, Bộ Y tế, Bộ NN&PTNT, Viện Hàm lâm khoa học và công nghệ.

Formosa sử dụng bao nhiêu tấn hóa chất?

Đại tá Lê Văn Sao, GĐ Công an tỉnh Hà Tĩnh đặt câu hỏi: Formosa đã sử dụng bao nhiêu khối lượng hóa chất làm ảnh hưởng biển trên diện rộng như vậy?

PGS. TS Trịnh Văn Tuyên, Viện trưởng Viện Khoa học công nghệ môi trường cho biết: Formosa Hà Tĩnh hiện nay có 2 lò luyện cốc, sắp tới sẽ có thêm 1 lò luyện cốc nữa. Mỗi ngày Formosa sản xuất khoảng 2.000 tấn cốc, thì sẽ thải ta khoảng 0,6 tấn nước thải.

Ông Nguyễn Văn Viết kiến nghị Nhà nước cần có giải pháp làm sạch biển, không thể trông chờ vào thiên nhiên

Theo ông Tuyên, phenol là hóa chất nguy hiểm nhất, nồng độ cao nhất. Trên thế giới cứ 600-1.500 miligam/lít. Nếu tính ra không xử lý thì mỗi mét khối khoảng 1kg, một ngày sẽ thải ra khoảng hơn 1 tấn phenol.

“Phenol tính hòa tan rất cao, thời gian bán phân hủy cũng nhanh. 1m3 nước biển có thể hòa tan 800kg” - ông Tuyên nói.

Trả lời câu hỏi của VietNamNet, sự cố môi trường biển miền Trung sẽ ảnh hưởng trong bao nhiêu năm?

GS Mai Trọng Nhuận cho rằng: “Thời điểm này chưa đủ dữ liệu để trả lời. Có thể 10 hoặc 50 năm tùy thuộc vào hệ sinh thái. Và tùy vào ý thức của con người trong việc tác động xấu đến biển hay không nữa”.

Kết quả thời điểm hiện tại cho thấy nước biển ở Hà Tĩnh nằm trong chỉ số an toàn theo QCVN 10 - MT:2015/BTNMT - đảm bảo đáp ứng yêu cầu đối với các vùng bãi tắm, thể thao dưới nước; Hệ sinh thái có dấu hiệu phục hồi...

Tuy nhiên, chất độc trong biển đang có chiều hướng giảm là do sự đào thải của tự nhiên, cơ chế biển tự làm sạch, chứ chưa có sự can thiệp trực tiếp của các nhà khoa học trong việc làm sạch môi trường biển.

Ông Nguyễn Văn Viết, nguyên Bí thư Đảng ủy Cơ quan dân chính Đảng Hà Tĩnh nói: Tôi tha thiết kiến nghị Nhà nước cần phải xử lý môi trường chứ không thể trông chờ vào thiên nhiên làm sạch biển được. Nếu vậy, tôi cũng muốn có trận bão lớn đổ bộ từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên - Huế, giá như có cơn bão vào, mưa to gió lớn thì đỡ hơn. Nhưng chờ thiên nhiên thì chờ đến bao giờ biển mới sạch được? 

"Tại sao chúng ta không mời nhà khoa học Nhật Bản về làm sạch biển, vì Nhật đạt hiệu quả rất lớn trong vấn đề này, trong khi kinh phí đã có Formosa chi trả" - ông Viết đặt câu hỏi. 

Đại diện Viện Khoa học công nghệ môi trường cho biết: Môi trường ở đây có 2 thành phần: Môi trường nước và môi trường trầm tích. Môi trường nước thì chắc chắn không có công nghệ gì làm sạch được nước biển, mà tự nó làm sạch, thế giới chưa ai làm sạch nước biển cả vùng biển khổng lồ, vì không cần thiết. Từ tháng 5 đến bây giờ không có con cá nào chết nữa thì chứng tỏ môi trường biển đã tự làm sạch được rồi.

PGS.TS Trịnh Văn Tuyên, Viện trưởng Viện Khoa học công nghệ môi trường

Hiện nay các nước đi tiên phong trong lĩnh vực làm sạch trầm tích biển là Hoa Kỳ, Nhật Bản và Đức. Đối với chất kim loại, biển không thể tự làm sạch được phải nhờ công nghệ. Khó nhất là lấy trầm tích dưới biển không để nó phát tán ra chỗ khác, sau đó thả nó xuống trở lại để hồi phục sinh thái mà không bị tắc mới khó. Còn đưa được lên thì xử lý đơn giản. Ở nước ngoài, xử lý bùn nơi rẻ nhất là 11 USD/m3 trầm tích, và đắt nhất 2568USD/m3.

San hô ở biển Hà Tĩnh đang phục hồi

Sự cố Formosa xả thải khiến 90% san hô ở Hòn Dương - Hà Tĩnh bị chết trắng. Sau sự cố, nước ta lấy hơn 3.156 mẫu vật thu thập được gồm: sinh vật phù du, động vật đáy, san hô, cá biển, thực vật ngập mặn và rong cỏ biển. Thời điểm hiện tại các hình ảnh và video cho thấy có dấu hiệu phục hồi.

Tại Hòn Sơn Dương - Hà Tĩnh (điểm đầu), từ tháng 4 và 5/2016, tỷ lệ san hô chết cao nhất (khoảng 90%). 100% rạn san hô trong khu vực khảo sát đều có dấu hiệu bị tẩy trắng, chết trắng hàng loạt.

Nhưng tính từ tháng 6 và 7/2016, không còn xảy ra hiện tượng san hô bị tẩy trắng. Rạn san hô đã có dấu hiệu phục hồi tự nhiên từ những tập đoàn bị chết từng phần và ấu trùng san hô bắt đầu định cư và phát triển trên nền đáy rạn.

Theo GS Mai Trọng Nhuận: Thời điểm này các nhà khoa học cũng đang giám sát theo dõi chặt chẽ về thủy lực, động lực học cũng như xét về mặt kiến tạo. Có thể khẳng định biển miền Trung có thể tự làm sạch những chất ô nhiễm như phenol và cyanua.

Thiện Lương - Lê Minh