Mặc dù không có những thông tin dày đặc, song báo chí quốc tế vẫn tiếp tục cập nhật những thông tin, những hình ảnh vệ tinh được chụp tại Biển Đông cho thấy Trung Quốc đang hoàn thiện cơ sở hạ tầng tại một số thực thể mà nước này xây dựng và cải tạo trái phép thời gian qua.

Là người luôn theo sát kỹ các thông tin về hoạt động cải tạo và hoàn thiện các cơ sở hạ tầng của Trung Quốc tại Biển Đông, Thiếu tướng, PGS.TS Lê Văn Cương cho biết, trong suốt 3 năm gần đây Trung Quốc đã không ngừng bồi đắp các đảo nhân đảo, song song xây dựng căn cứ quân sự và căn cứ dân sự trên các đảo bồi đắp ở Trường Sa.

Với một lực lượng rất mạnh, bằng nhiều phương tiện hiện đại nhất, trong vòng hơn 2 năm, Trung Quốc đã bồi đắp đá Châu Viên thành một đảo nổi có diện tích là 231.000 m2, đá Subi thành một đảo nổi có diện tích 4 triệu m2, đá Chữ Thập có diện tích 2,7 triệu m2, đá Vành Khăn 5,5 triệu m2, đá Gaven 1.360 m2, đá Tư Nghĩa là là 1.400 m2 và đá Gạc Ma là 109.000 m2. Tổng cộng diện tích Trung Quốc bồi đắp các đảo ở Trường Sa là khoảng 1.300 ha. Đây là một việc làm có thể nói là quy mô lớn nhất thế giới mà trên hành tinh này chưa bao giờ có một cuộc cải tạo lớn như vậy.

{keywords}
Ảnh vệ tinh cho thấy các công trình do Trung Quốc xây dựng phi pháp trên đá Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Ảnh chụp ngày 9/3/2017 (Ảnh: CSIS)

Sau khi cải tạo và bồi đắp thành đảo nhân tạo, năm 2016, Trung Quốc tập trung xây dựng căn cứ quân sự. Ở đây đã hình thành 2 sân bay lớn, ở đảo Chữ Thập với đường băng dài hơn 3.000 m, phục vụ cho việc lên xuống của máy bay ném bom chiến lược tầm xa của họ. Tại đảo Gạc Ma có sân bay với đường băng khoảng 2.400 m, phục vụ máy bay tiêm kích J10, J11, SU 30MK, Mig 29…

Bên cạnh đó, Trung Quốc cũng đã xây các quân cảng ở đây, lắp 4 radar tần số cao phục vụ mục đích quân sự ở 4 đảo: Gạc Ma, Gaven, Tư Nghĩa và Châu Viên. Trung Quốc cũng đã xây 2 nhà chứa máy bay, lắp 2 tổ hợp 4 bệ phóng tên lửa HQ9.

Song song với các hoạt động xây dựng căn cứ quân sự, Trung Quốc cũng xây dựng các công trình dân sự như: trạm y tế, trung tâm cứu trợ, cứu nạn trên biển, cơ sở dịch vụ tàu biển, sửa chữa nhỏ, bơm dầu, tiếp dầu, xây dựng hải đăng, các trung tâm nghiên cứu khoa học biển, nghiên cứu môi trường.

Bất chấp công ước Luật Biển 1982

Cộng đồng quốc tế xem những hành động này của Trung Quốc là vi phạm Công ước Luật Biển năm 1982. Công ước Luật Biển năm 1982 không cho phép các quốc gia cải tạo các đảo chìm, các đá thành căn cứ quân sự nổi tại những vùng tranh chấp.

Và những hành động chắc chắn tác động đến quản lý tranh chấp, đến an ninh và ổn định ở Biển Đông. Tuy nhiên, theo Thiếu tướng Lê Văn Cương, tác động đến mức độ nào còn tùy thuộc vào việc Trung Quốc vận hành các cơ sở quân sự này. Bởi, Trung Quốc rất cần hòa bình, hợp tác để phát triển kinh tế. Trung Quốc rất cần hợp tác với cộng đồng quốc tế. Nếu như họ làm quá, bị cộng đồng quốc tế lên án thì chắc chắn sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến chủ trương, mục đích phát triển của Trung Quốc.Tuy nhiên theo quan sát thực tế, Trung Quốc đã liên tục vi phạm Công ước Luật Biển 1982, cũng như các cam kết của họ trên Biển Đông.

Một nút thắt chuyển động, sẽ rung chuyển các nút khác

Phân tích cục diện tranh chấp trên Biển Đông trong năm 2017 trong bối cảnh chính quyền mới ở Philippines dưới sự dẫn dắt của Tổng thống Duterte đã có sự điều chỉnh về chính sách đối ngoại, Thiếu tướng, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Văn Cương - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược Bộ Công an cho rằng, sự điều chỉnh này sẽ tác động không nhỏ đến tranh chấp ở Biển Đông.

Philippines - quốc gia từng đối đầu quyết liệt với Trung Quốc trong tranh chấp tại Biển Đông – đã điều chỉnh theo hướng xích lại gần Trung Quốc. Tuy nhiên Thiếu tướng, PGS.TS Lê Văn Cương cho rằng, phán quyết của Tòa Trọng tài mang tính khách quan, quốc tế và theo đúng luật pháp quốc tế. Cho nên, dù chính sách đối ngoại của Tổng thống Duterte như thế nào đi chăng nữa cũng không ảnh hưởng đến giá trị của phán quyết.

Tuy nhiên thiếu tướng Lê Văn Cương cũng cho rằng, sự điều chỉnh chính sách đối ngoại của Philippines có thể sẽ tạo ra hình thức hợp tác mới giữa các nước có tranh chấp tại Biển Đông. Bởi tranh chấp Biển Đông hiện nay đang ở trong trạng thái 5 nước, 6 bên. Về mặt khoa học, đây là một mạng lưới có 6 nút thắt. Khi một nút thắt chuyển động, chắc chắn sẽ rung chuyển các nút khác. Và như vậy, khi chính sách của Philippines có điều chỉnh theo hướng khác, chắc chắn rung chuyển đến các nước khác cũng phải điều chỉnh.

Bảo Linh - Phương Cúc