Xuất huyết võng mạc, bong võng mạc, phù hoàng điểm… gây giảm thị lực, mù lòa là biến chứng mắt nghiêm trọng ở người bệnh tiểu đường, đặc biệt liên quan đến bệnh võng mạc đái tháo đường (VMĐTĐ).

Trong khi đó, hoàn toàn có thể phát hiện và ngăn ngừa sớm biến chứng nguy hiểm này.

Nhiều bệnh nhân “ngó lơ” biến chứng mắt

Mù lòa do VMĐTĐ được xem là biến chứng đáng sợ vì không chỉ tỷ lệ gây mù cao mà điều nguy hiểm là bệnh diễn tiến âm thầm và ít có biểu hiện đặc trưng trong giai đoạn đầu khiến nhiều bệnh nhân tiểu đường chủ quan với sức khỏe đôi mắt.

Với ĐTĐ type 1, võng mạc sẽ bị tổn thương trong vòng 5 năm phát hiện bệnh, còn ở ĐTĐ type 2, võng mạc có thể đã bị tổn thương trước cả khi phát hiện bệnh. Điều đáng nói là, dù võng mạc đã tổn thương nhưng thông thường, người bệnh ĐTĐ ít cảm nhận được sự thay đổi ở thị lực. Đến khi xuất hiện những triệu chứng rõ ràng như nhìn mờ, tầm nhìn dao động, nhìn hình thấy đốm đen,… thì bệnh đã ở giai đoạn nặng, có biến chứng ở cả 2 mắt, việc điều trị rất phức tạp, thậm chí không điều trị được và phần lớn bệnh nhân sẽ bị mù vĩnh viễn.

{keywords}

Điều này là do tình trạng đường máu tăng cao kéo dài ở bệnh nhân ĐTĐ làm tổn thương, phá hủy hệ thống mao mạch trên võng mạc; đồng thời làm suy yếu chức năng của lớp tế bào biểu mô sắc tố võng mạc RPE - có vai trò hàng rào ngăn cách võng mạc với mạch máu, cung cấp chất dinh dưỡng và bảo vệ các tế bào thị giác khỏi các yếu tố gây hại. Từ đó, gây ra 4 thương tổn võng mạc điển hình dẫn đến suy giảm thị lực, mù lòa:

- Xuất tiết, xuất huyết võng mạc: Đường huyết tăng cao làm tăng tính thấm của thành mạch khiến dịch và máu rò rỉ hoặc vỡ ra tạo thành các đốm hay mảng xuất tiết, xuất huyết. Dịch tiết và máu ứ đọng sẽ phá vỡ vai trò hàng rào bảo vệ tế bào thị giác của RPE, làm phù nề võng mạc, gây suy giảm thị lực.

- Xuất huyết dịch kính: Đường huyết tăng làm dày màng nền mao mạch, gia tăng bất thường các tế bào nội mô… khiến mao mạch tắc nghẽn, võng mạc thiếu oxy nuôi dưỡng. Khi đó, RPE trên võng mạc sẽ tiết ra yếu tố kích thích tăng sinh mạch máu mới (tân mạch). Các tân mạch xâm lấn vào dịch kính, do thành mạch mỏng nên dễ vỡ, gây xuất huyết dịch kính, ảnh hưởng thị lực.

- Bong võng mạc: Các tân mạch sau khi vỡ ra sẽ hình thành các mảng sẹo, quá trình liền sẹo sẽ co kéo, tách lớp RPE khỏi mao mạch, gây bong võng mạc… khiến người bệnh mất cảm nhận màu sắc, mất thị lực.

- Phù hoàng điểm: Có thể xảy ra bất cứ lúc nào từ khi có tình trạng xuất tiết, xuất huyết do rò rỉ, vỡ mao mạch hay tân mạch. Điều này là do dịch và máu ứ đọng ngày càng nhiều nhưng chức năng bơm nước thừa, chất cặn bã từ võng mạc ra ngoài của RPE hoạt động kém khiến võng mạc, đặc biệt là vùng hoàng điểm bị phù nề, làm mất thị lực nhanh chóng.

Thống kê của Liên đoàn Đái tháo đường thế giới, khi mắc bệnh tiểu đường sau thời gian 10 năm thì 90% bệnh nhân sẽ đối mặt với VMĐTĐ, trong đó 50% dẫn đến mù lòa. Tại Việt Nam, các thống kê mới nhất của Bộ Y tế cho biết, trong 5 năm gần đây, bệnh tiểu đường tăng nhanh. Hiện cả nước có khoảng 5 triệu người bệnh tiểu đường, nhưng 65% trong số này không biết mình bị mắc bệnh. Chính sự chậm trễ trong việc phát hiện và điều trị dễ dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, trong đó có mù lòa.

Võng mạc đái tháo đường - biến chứng có thể phòng ngừa

Bệnh VMĐTĐ nếu được phát hiện và điều trị sớm sẽ phòng tránh được mù lòa.

Nói đến bảo vệ sức khỏe đôi mắt, nhiều người chỉ biết tới những cách chăm sóc mắt từ bên ngoài phổ biến như vệ sinh mắt, nhỏ nước mắt nhân tạo, nước muối sinh lý… hay cách chăm sóc truyền thống - bổ sung các khoáng chất đơn lẻ qua đường ăn uống như vitamin A, E, zeaxanthin, lutein… mà không biết rằng đây đều là những cách chăm sóc chưa hoàn thiện. Trên thực tế, để bảo vệ mắt toàn diện phải chăm sóc tận gốc từ bên trong, đảm bảo sự toàn vẹn của 2 thành phần quan trọng nhất có chức năng đảm bảo thị lực là võng mạc và thủy tinh thể.

Ở người bệnh ĐTĐ, việc bảo vệ mắt từ bên trong càng có vai trò quan trọng khi các nghiên cứu về mắt ở cấp độ sinh học phân tử đã tìm thấy sự liên quan mật thiết đến cấu trúc, hoạt động của lớp tế bào biểu mô sắc tố võng mạc - RPE với các tổn thương võng mạc. Khi chức năng của RPE bị tổn hại, võng mạc và tế bào thị giác không còn được bảo vệ khiến thị lực suy giảm. Do đó, giúp RPE đảm bảo hoạt động một cách hiệu quả, an toàn chính là chìa khóa để bảo vệ thị lực.

{keywords}

Tinh chất Broccophane thiên nhiên có trong WIT giúp bảo vệ tế bào biểu mô sắc tố võng mạc RPE, phòng ngừa bệnh võng mạc tiểu đường

Gần đây các nhà khoa học Mỹ đã tìm ra tinh chất Broccophane có tác dụng bảo vệ RPE hiệu quả nhờ tăng tổng hợp Thioredoxin - một protein phân tử nhỏ tập trung nhiều ở mắt giúp RPE hoạt động tốt hơn, đồng thời giữ vững chức năng hàng rào, hạn chế tiết ra yếu tố kích thích tăng sinh tân mạch, từ đó ngăn ngừa tình trạng tổn thương võng mạc.

ĐH Y khoa Johns Hopkins (Mỹ) nhận định, Broccophane có hoạt tính sinh học cao, an toàn, nhanh chóng được hấp thu vào cơ thể, bảo vệ RPE và võng mạc một cách tự nhiên, từ đó cải thiện thị lực, giúp phòng ngừa sớm bệnh VMĐTĐ, hạn chế mù lòa.

Xem video cơ chế tác động của tinh chất Broccophane thiên nhiên trong bảo vệ võng mạc, ngăn ngừa mù lòa do bệnh võng mạc tiểu đường:

Play

GS. TS Đỗ Như Hơn

(Nguyên Giám đốc Bệnh viện Mắt Trung ương)