Bí ẩn dự án xây sân bay của Trung Quốc ở Campuchia

Đường băng trải dài như một vết sẹo xuyên qua khu rừng Campuchia hoang sơ.

Khi hoàn thành vào năm tới trên bờ biển hoang vu, Sân bay quốc tế Dara Sakor sẽ tự hào về đường băng dài nhất ở Campuchia, hoàn thiện với khúc cua hẹp được các phi công máy bay chiến đấu ưa thích. Gần đó, các công nhân đang dọn cây từ công viên quốc gia, mở đường cho cảng đủ sâu để chứa tàu hải quân.

Đường băng tại sân bay quốc tế Dara Sakor đang được một công ty Trung Quốc xây dựng. Ảnh: New York Times.

Công ty Trung Quốc xây dựng đường băng và cảng nói rằng các cơ sở này là dành cho dân sự. Nhưng quy mô của thỏa thuận đất đai tới 99 năm tại Dara Sakor - nơi che chắn 20% đường bờ biển Campuchia - đã làm tăng sự chú ý, đặc biệt khi một phần của dự án được xây dựng cho đến nay đã bị bỏ hoang trong rừng rậm.

Theo New York Times, hoạt động tại Dara Sakor và các dự án khác của Trung Quốc gần đó đang làm dấy lên lo ngại rằng Bắc Kinh có kế hoạch ngầm về quân sự ở quốc gia Đông Nam Á nhỏ bé này.

Hồi chuông báo động với Mỹ

Sự bùng nổ xây dựng của Trung Quốc trên các hòn đảo đang tranh chấp ở Biển Đông, khắp Ấn Độ Dương và tiến tới căn cứ quân sự đầu tiên của Bắc Kinh ở nước ngoài, tại quốc gia Djibouti của Sừng châu Phi, đã gióng lên hồi chuông báo động về tham vọng quân sự của Trung Quốc tại thời điểm sự hiện diện của Mỹ trong khu vực suy yếu.

"Tại sao người Trung Quốc tới giữa rừng để xây đường băng? Điều này sẽ cho phép Trung Quốc mở đường cho sức mạnh không quân của mình trong khu vực và thay đổi toàn bộ cuộc chơi", Sophal Ear, nhà khoa học chính trị tại Đại học Occidental ở Los Angeles, nói với New York Times.

Khi Trung Quốc mở rộng sức mạnh ra nước ngoài, nước này đang co rút chiếc ô an ninh khu vực được Mỹ định hình nhiều thập kỷ trước. Các quan chức quân sự Mỹ cho biết Trung Quốc đã đạt được thỏa thuận độc quyền mở rộng căn cứ hải quân Campuchia hiện tại từ bờ biển Dara Sakor, ngay cả khi Bắc Kinh phủ nhận ý định quân sự ở nước này.

Vị trí của sân bay Dara Sakor và căn cứ hải quân Ream. Đồ họa: New York Times.

"Chúng tôi lo ngại rằng đường băng và các cơ sở cảng tại Dara Sakor đang được xây dựng trên quy mô lớn sẽ được sử dụng cho mục đích quân sự, vượt xa nhu cầu cơ sở hạ tầng hiện tại và dự kiến cho hoạt động thương mại", đại tá Dave Eastburn, người phát ngôn Lầu Năm Góc, cho biết.

"Bất kỳ động thái nào để mời quân đội nước ngoài hiện diện sẽ làm xáo trộn hòa bình và ổn định ở Đông Nam Á", đại tá Eastburn nói thêm.

Trong tháng này, Bộ Tài chính Mỹ đã cáo buộc một vị tướng cấp cao có liên quan đến Dara Sakor tội tham nhũng và áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với ông.

Thủ tướng Hun Sen phủ nhận đang để cho quân đội Trung Quốc xây dựng căn cứ tại Campuchia. Thay vào đó, chính phủ của ông tuyên bố rằng đường băng và cảng Dara Sakor sẽ biến khu rừng nhiệt đới hẻo lánh này thành trung tâm hậu cần toàn cầu, nơi sẽ tạo nên "điều kỳ diệu".

"Sẽ không có quân đội Trung Quốc ở Campuchia, hoàn toàn không, phải nói rằng đó là sự bịa đặt. Có lẽ người da trắng muốn kìm hãm Campuchia lại bằng cách ngăn chúng tôi phát triển kinh tế", Pay Siphan, phát ngôn viên của chính phủ, nói.

Thỏa thuận đất đai bất thường

Vào tháng 7, những người đàn ông có vũ trang trong quân phục đã đến ngôi nhà gỗ của Thim Lim, một ngư dân sống ở công viên quốc gia lớn nhất Campuchia. Họ ra lệnh cho ông rời đi.

Ông Thim Lim nói rằng các quan chức của Bộ Quản lý Đất đai thông báo nhà của ông sẽ bị phá hủy vào năm tới để nhường chỗ cho một "cảng quân sự do người Trung Quốc xây dựng". Những dân làng khác tham dự cuộc họp xác nhận thông tin này.

Một dự án xây dựng của Trung Quốc trong khu đầu tư Dara Sakor. Ảnh: New York Times.

Đất của ông Thim Lim nằm trong thỏa thuận cho thuê Dara Sakor hơn một thập kỷ trước với Union Development Group, một công ty Trung Quốc chưa từng hoạt động tại nước ngoài ngoài việc mua lại 110.000 mẫu đất của Campuchia.

Thỏa thuận bị nghi ngờ từ khi được lập ra. Không có quy trình đấu thầu rộng rãi, Union Development được trao hợp đồng thuê 99 năm, dài gấp ba lần so với những gì luật đất đai Campuchia cho phép. Công ty được miễn thanh toán trong một thập kỷ.

Ngày 9/12, tướng Kun Kim, cựu tham mưu trưởng quân đội, và gia đình ông trở thành mục tiêu của các lệnh trừng phạt của Bộ Tài chính Mỹ vì trục lợi từ các mối quan hệ với một "thực thể nhà nước Trung Quốc" và sử dụng binh sĩ để "dọa nạt, phá hủy và giải phóng mặt bằng". Trong khi công ty Trung Quốc không được nêu tên, các nhóm hoạt động và cư dân địa phương nói rằng đó là Union Development.

Chủ trì việc ký kết thỏa thuận Dara Sakor năm 2008 là Trương Cao Lệ, một trong những nhà lãnh đạo hàng đầu của Trung Quốc. Các tài liệu quảng bá của công ty gọi dự án là "kế hoạch đầu tư ven biển lớn nhất không chỉ ở Đông Nam Á mà trên thế giới".

Ngay cả với các điều khoản cho thuê hào phóng, một phần đã được xây dựng của Dara Sakor, khu phức hợp nghỉ dưỡng, rất ít người qua lại. Thay vì rút lui khỏi liên doanh trì trệ, Union Development tiếp tục đầu tư.

Công trình mới tại Dara Sakor bao gồm đường băng dài 3.000 m và cảng nước sâu có thể tiếp nhận các tàu 10.000 tấn.

Khu nghỉ mát Dara Sakor, bao gồm Sòng bạc Koh Kong, rất ít du khách ghé qua. Ảnh: New York Times.

Người kiểm soát liên doanh vẫn chưa rõ ràng. Trong nhiều năm, Union Development tuyên bố Dara Sakor hoàn toàn thuộc tư nhân. Tuy nhiên, tướng Chhum Socheat, Thứ trưởng Quốc phòng Campuchia, nói với New York Times rằng cơ quan hàng không dân dụng của quốc gia đang điều hành dự án sân bay, nghĩa là không thể liên kết với quân đội Trung Quốc.

Tuy nhiên, Sin Chansereyvutha, người phát ngôn của Bộ trưởng Hàng không Dân dụng, nói rằng, "chúng tôi không có thỏa thuận" cho sân bay Dara Sakor.

'Trung Quốc đang hướng đến sự thịnh vượng của chúng tôi'

Vào tháng 7, Wall Street Journal đưa tin về thỏa thuận dự thảo bí mật nhằm trao cho Trung Quốc quyền tiếp cập độc quyền vào một phần của Căn cứ Hải quân Ream trong 30 năm.

Suy đoán về Ream tăng lên trong năm nay khi Mỹ, nước đã đáp lại yêu cầu của Campuchia để tân trang các cơ sở đào tạo và bảo dưỡng thuyền do Mỹ tài trợ trên căn cứ, được thông báo rằng người Campuchia không còn muốn người Mỹ giúp đỡ.

Thủ tướng Hun Sen (giữa) dự buổi lễ khởi công cây cầu do người Trung Quốc xây dựng ở Campuchia. Ảnh: New York Times.

Trong một bức thư, Joseph Felter, khi đó là phó trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ về Nam Á và Đông Nam Á, cảnh báo Tướng Tea Banh, Bộ trưởng Quốc phòng Campuchia, về những nghi ngờ rằng "sự thay đổi chính sách đột ngột này có thể chỉ ra những kế hoạch lớn hơn cho những thay đổi tại căn cứ hải quân Ream, đặc biệt là những công ty liên quan đến việc lưu trữ tài sản quân sự của Trung Quốc".

Ông Hun Sen và cấp dưới cáo buộc Mỹ tìm cách thúc đẩy cuộc cách mạng chống lại chính phủ của ông. Hai năm trước, quân đội Campuchia đã đình chỉ các cuộc tập trận quân sự chung với người Mỹ và bắt đầu hợp tác với người Trung Quốc.

Vào tháng 7, ông Hun Sen tuyên bố đã chi 240 triệu USD cho vũ khí Trung Quốc.

"Nếu Đại sứ quán Mỹ không thích chúng tôi, họ có thể cuốn gói. Họ là những kẻ gây rối và chúng tôi thấy điều đó khi họ coi thường Campuchia", Pay Siphan, phát ngôn viên chính phủ, người có cả quốc tịch Mỹ và Campuchia, nói trong cuộc phỏng vấn với New York Times.

"Trung Quốc đang hướng tới sự thịnh vượng của chúng tôi. Chúng tôi là những người bạn tốt", ông nói thêm.

(Theo New York Times/ Zing)