Đảm bảo bao quát được các hoạt động trong tương lai, tăng cường quản lý rà soát, đánh giá mức độ rủi ro về rửa tiền

Bên cạnh các tổ chức tài chính thực hiện hoạt động nhận tiền gửi, cho vay, cho thuê tài chính,… đã được quy định trước đây, Luật Phòng, chống rửa tiền 2022 bổ sung tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán là đối tượng phải thực hiện báo cáo.

Có thể thấy, việc bổ sung các tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán phải thực hiện báo cáo là cần thiết và kịp thời bởi ví điện tử ngày càng trở thành hình thức thanh toán quen thuộc của người tiêu dùng hiện nay trong khi đây lại là một trong những đối tượng được đánh giá là mang nhiều tiềm ẩn rủi ro rửa tiền.

Bên cạnh việc sửa đổi, bổ sung một số nội dung về đối tượng báo cáo, Luật giao Chính phủ quy định hoạt động mới phát sinh có rủi ro về rửa tiền của đối tượng báo cáo để đảm bảo bao quát được các hoạt động trong tương lai, tăng cường quản lý rà soát, đánh giá mức độ rủi ro về rửa tiền và để phù hợp với quy định pháp luật và theo khuyến nghị của tổ chức quốc tế như:

Môi giới chứng khoán; Tư vấn đầu tư chứng khoán, bảo lãnh phát hành chứng khoán; Quản lý quỹ đầu tư chứng khoán; Kinh doanh bảo hiểm nhân thọ…

Với nguyên tắc trong trao đổi, cung cấp, chuyển giao thông tin, Luật Phòng, chống rửa tiền 2022 bổ sung thêm nguyên tắc: Trường hợp giữa Việt Nam và nước ngoài chưa có điều ước quốc tế, thỏa thuận quốc tế, việc trao đổi, cung cấp, chuyển giao thông tin trong hợp tác quốc tế về phòng, chống rửa tiền được thực hiện trên nguyên tắc có đi có lại nhưng không trái với pháp luật Việt Nam, phù hợp với pháp luật và tập quán quốc tế.

Như vậy, nguyên tắc có đi có lại khi trao đổi, cung cấp, chuyển giao thông tin trong hợp tác quốc tế về phòng, chống rửa tiền được áp dụng khi Việt Nam và nước ngoài chưa có điều ước quốc tế, thỏa thuận quốc tế về vấn đề này.

Về quy định đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền. Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2022 bổ sung thêm quy định đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền với mục đích nhằm bảo đảm bao quát các hoạt động phát sinh trong tương lai, hạn chế tối đa rủi ro về rửa tiền có thể xảy ra.

Cụ thể việc đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền được thực hiện như sau: Thời gian thực hiện: Định kỳ 05 năm; Trách nhiệm đánh giá rủi ro: Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành có liên quan:

Về phương thức xác minh thông tin nhận biết khách hàng. Luật Phòng, chống tội phạm rửa tiền 2022 bổ sung phương thức xác minh thông tin khách hàng thông qua Các cơ sở dữ liệu quốc gia theo quy định của pháp luật.

Ngoài ra, bổ sung quy định về cá nhân nước ngoài có ảnh hưởng chính trị của tổ chức quốc tế, quy định rõ hơn trách nhiệm của đối tượng báo cáo phải thực hiện các biện pháp thích hợp để xác minh nguồn gốc tài sản của khách hàng chủ sở hữu hưởng lợi và thực hiện giám sát mối quan hệ kinh doanh trong suốt quá trình giao dịch với khách hàng này.

Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2022 nêu rõ đối tượng báo cáo phải ban hành chính sách, quy định để nhận diện, đánh giá mức độ rủi ro về rửa tiền trước khi cung cấp sản phẩm, dịch vụ mới và sản phẩm, dịch vụ hiện có áp dụng công nghệ đổi mới và áp dụng các biện pháp để giảm thiểu rủi ro về rửa tiền.

Với yêu cầu quy định nội bộ cho đối tượng báo cáo là doanh nghiệp siêu nhỏ. Theo đó, với đối tượng báo cáo là cá nhân, doanh nghiệp siêu nhỏ, quy định nội bộ được giảm bớt một số nội dung như: Quy trình báo cáo giao dịch; Quy trình rà soát, phát hiện, xử lý và báo cáo giao dịch đáng ngờ; Áp dụng biện pháp tạm thời, nguyên tắc xử lý trong các trường hợp trì hoãn giao dịch.

Ngoài ra, Luật Phòng, chống rửa tiền 2022 còn bổ sung thêm một số nội dung bắt buộc phải có trong quy định nội bộ về phòng, chống rửa tiền đối với tổ chức khác như: Chính sách chấp nhận khách hàng, trong đó có nội dung về từ chối mở tài khoản, thiết lập mối quan hệ kinh doanh, thực hiện giao dịch hoặc chấm dứt mối quan hệ kinh doanh; Tuyển dụng nhân sự, đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ phòng chống rửa tiền. Đồng thời, bổ sung yêu cầu quy định nội bộ phải được áp dụng, phổ biến đến đại lý, chi nhánh, công ty con của đối tượng báo cáo.

Ngoài ra, Luật Phòng, chống rửa tiền 2022 cũng bổ sung quy định về dấu hiệu đáng ngờ trong trung gian thanh toán, theo đó một số dấu hiệu đáng ngờ trong lĩnh vực này  gồm: Có sự thay đổi đột biến trong doanh số giao dịch trên ví điện tử; tiền nạp vào và rút ra nhanh khỏi ví điện tử; doanh số giao dịch lớn trong ngày nhưng số dư ví điện tử rất nhỏ hoặc bằng không. Khách hàng thường xuyên thực hiện nạp tiền nhiều lần với giá trị nhỏ vào một ví điện tử, sau đó thực hiện giao dịch chuyển tiền giá trị lớn sang ví điện tử khác hoặc thực hiện giao dịch rút tiền giá trị lớn về tài khoản thanh toán, thẻ ghi nợ của khách hàng tại ngân hàng hoặc ngược lại.

Các giao dịch chuyển tiền thường xuyên có giá trị nhỏ từ nhiều ví điện tử khác nhau về một ví điện tử hoặc ngược lại trong một thời gian ngắn; tiền được chuyển qua nhiều ví điện tử; các bên liên quan không quan tâm đến phí giao dịch; thực hiện nhiều giao dịch, mỗi giao dịch gần mức giá trị lớn phải báo cáo; ví điện tử phát sinh nhiều giao dịch chuyển tiền cho ví điện tử khác với thời gian khởi tạo giao dịch nhanh bất thường. Ví điện tử của khách hàng đột nhiên nhận được một khoản tiền nạp vào có giá trị lớn bất thường...

Cùng với đó, Luật Phòng, chống rửa tiền 2022 còn sửa đổi một số dấu hiệu đáng ngờ trong lĩnh vực chứng khoán, bảo hiểm nhân thọ. Ví như dấu hiệu đáng ngờ trong lĩnh vực chứng khoán, Luật Phòng, chống rửa tiền 2022 sửa đổi, bổ sung thêm một số dấu hiệu: Người không cư trú thanh lý hợp đồng ủy thác đầu tư chứng khoán để chuyển tiền ra khỏi Việt Nam (bổ sung mới); Khách hàng thường xuyên bán tất cả cổ phiếu trong danh mục đầu tư và đề nghị công ty chứng khoán ký ủy nhiệm chi để khách hàng rút tiền mặt từ ngân hàng thương mại (Hiện hành chỉ quy định khách hàng thường xuyên bán danh mục đầu tư và đề nghị công ty chứng khoán thanh toán bằng tiền mặt hoặc séc); Nhà đầu tư nước ngoài cư trú ở quốc gia, vùng lãnh thổ có rủi ro cao về rửa tiền góp vốn thành lập quỹ đầu tư chứng khoán, công ty đầu tư chứng khoán tại Việt Nam (bổ sung mới)...

Với giao dịch đáng ngờ: Luật Phòng, chống rửa tiền 2022 đã có một số sửa đổi liên quan đến thời hạn báo cáo giao dịch, cụ thể: Với giao dịch có giá trị lớn và giao dịch chuyển tiền điện tử, thời hạn báo cáo: 01 ngày làm việc kể từ ngày phát sinh giao dịch nếu báo cáo bằng dữ liệu điện tử; 02 ngày làm việc kể từ ngày phát sinh giao dịch nếu báo cáo bằng văn bản giấy.

Với giao dịch đáng ngờ: 03 ngày làm việc kể từ ngày phát sinh giao dịch; hoặc 01 ngày làm việc kể từ ngày phát hiện được giao dịch đáng ngờ.