Bắc Kạn tiếp tục đưa quế vươn xa

Cây quế được người Dao ở huyện Văn Yên (Yên Bái) mệnh danh là "vàng xanh", cây xóa đói giảm nghèo cho đồng bào và cũng là cây phát triển kinh tế chủ lực của huyện.

Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2021-2030 (Chương trình MTQG 1719), thời gian qua, huyện Văn Yên đã vận động người dân trồng quế theo từng vùng và sản xuất theo hướng hữu cơ, hướng người dân làm "nông nghiệp xanh" nhằm mở rộng thị trường tiêu thụ.

Bên cạnh đó, khuyến khích, hỗ trợ xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu cho các sản phẩm quế gắn với thực hiện Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) tại địa phương. Đến nay, huyện còn có trên 4.500ha quế hữu cơ đạt chứng nhận châu Âu, Châu Mỹ. Từ việc sản xuất quế hữu cơ, đời sống của đồng bào các dân tộc, đặc biệt đối với các hộ dân tham gia dự án sản xuất quế hữu cơ đều có thu nhập cao, ổn định giúp người dân thoát nghèo bền vững.

Hiện nay trên địa bàn tỉnh Yên Bái có 16 nhà máy chiết xuất tinh dầu quế với quy mô tương đối lớn sử dụng công nghệ lò hơi để chiết xuất tinh dầu, tổng công suất 1.000 tấn sản phẩm tinh dầu/năm. Đây là quy trình công nghệ tách triết tinh dầu quế khép kín có sử dụng tác nhân là nhiệt độ bằng hệ thống nồi hơi, không sử dụng hóa chất hoặc các tác nhân khác.

Ngoài ra, còn có hơn 400 cơ sở chế biến tinh dầu quế quy mô nhỏ lẻ hộ gia đình (khoảng 300 kg sản phẩm/năm, nhưng hoạt động không thường xuyên), chủ yếu hoạt động theo phương pháp thủ công, sản lượng chế biến tinh dầu mỗi năm bình quân 300-800 kg/cơ sở.

Thời gian qua, việc liên kết giữa doanh nghiệp, hợp tác xã với người trồng quế được chính quyền các cấp trong tỉnh quan tâm nhằm tập trung phát triển, hình thành các chuỗi giá trị gắn sản xuất với tiêu thụ sản phẩm từ quế, quế hữu cơ. Đến nay, toàn tỉnh có trên 6.757 ha quế được cấp chứng nhận hữu cơ. Trong đó, huyện Văn Yên 4.612 ha và Trấn Yên 2.145 ha (Công ty Sơn Hà Văn Yên: 3.541.5 ha, Công ty OLam Văn Yên: 1.071 ha, Hợp tác xã Quế Hồi Việt Nam: 2.100 ha, Hợp tác xã tổng hợp dịch vụ Hồng Ca: 45 ha).

Với sản lượng khai thác trung bình hàng năm khoảng 18.000 tấn vỏ quế, 85.000 tấn cành, lá để chế biến tinh dầu với sản lượng khoảng 600 tấn/năm và 200.000 m3 gỗ quế, các sản phẩm từ quế là một trong những sản phẩm chính tham gia vào thị trường xuất khẩu nông lâm sản của tỉnh Yên Bái. Ngoài tinh dầu quế thì một số sản phẩm khác đã được sản xuất từ quế có xu hướng phát triển như: Trà quế, nước tẩy rửa quế, các sản phẩm thủ công mỹ nghệ quà lưu niệm....

Thương hiệu quế Yên Bái đã khẳng định được giá trị trên thị trường trong nước và quốc tế, tiêu biểu là quế Văn Yên đã được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý từ tháng 01/2010 và được Vương quốc Thái Lan bảo hộ chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm quế vỏ tại Thái Lan từ năm 2020. Đặc biệt, từ 1/8/2020, quế Văn Yên, tỉnh Yên Bái là một trong 39 mặt hàng của Việt Nam được EU bảo hộ khi thực thi Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA).

Để tiếp tục phát huy giá trị kinh  tế cũng như thương hiệu, vị thế của cây quế Văn Yên trên thị trường trong nước và quốc tế, huyện đã chỉ đạo các ban, ngành, địa phương đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nhân dân phát triển quế theo hướng an toàn, hữu cơ, trồng chăm sóc theo phương thức truyền thống, không sử dụng thuốc trừ cỏ, phân bón hóa học. 

Hiện, Văn Yên có gần 50.000 ha quế, mỗi năm cho khai thác gần 9.000 tấn quế vỏ, tận thu trên 55.000 tấn cành, lá quế và hơn 60.000 m3 gỗ quế, mang lại nguồn thu cho nhân dân trên 700 tỷ đồng. Với mục tiêu gia tăng diện tích gắn với nâng cao chất lượng, Văn Yên phấn đấu đến năm 2025 toàn huyện có từ 35.000 ha quế được sản xuất theo quy trình hữu cơ đạt tiêu chuẩn quốc tế nhằm nâng cao giá trị, mở rộng thị trường xuất khẩu, bảo đảm giữ vững thương hiệu, vị thế quế Văn Yên trên thị trước trong nước và quốc tế.