Antonov giải thể, Nga nuốt chửng ngành hàng không Ukraine?

Sau khi Ukraine giải thể Tập đoàn hàng không nổi tiếng Antonov, Nga đang có ý định mua lại giấy phép sản xuất loại máy bay vận tải cỡ nhỏ An-140.

Vừa qua, truyền thông Nga dẫn nguồn tin từ giới chức công nghiệp quốc phòng nước này cho biết rằng, Moscow đang có ý định thực sự nghiêm túc về tiếp nhận quyền sản xuất loại máy bay vận tải dưới thời Liên Xô cũ của hãng Antonov - Ukraine.

Tờ Kommersant cho biết, tại cuộc họp của các bộ ngành với Tổng thống Vladimir Putin, Bộ trưởng Công Thương Nga Denis Manturov đã trình bày với Tổng thống Putin bốn phương án thực hiện kế hoạch chế tạo máy bay vận tải tầm gần của Nga.

Ông Manturov cho biết, một trong số các phương án đó là mua giấy sản xuất máy bay An-140 của Antonov với chương trình nội địa hóa toàn diện. Nếu được chấp thuận, cơ quan của ông đã sẵn sàng thảo luận với Ukraine về việc mua lại giấy phép sản xuất máy bay An-140.

Máy bay phản lực cánh quạt, hoạt động trong phạm vi tầm gần đến tầm trung An-140 được Văn phòng thiết kế hàng không nhà nước Antonov của Liên Xô (trước đây đặt tại Ukraine.) bắt đầu nghiên cứu, phát triển trong giai đoạn thập niên 80 của thế kỷ trước.

Sau khi Liên bang Xô viết sụp đổ, Văn phòng thiết kế nhà nước Antonov chính thức thuộc quyền quản lý của Ukraine và nước này bắt đầu sản xuất An-140 trong giai đoạn những năm 1993 - 1999. Sau đó, kể từ năm 2001, An-140 vươn ra nước ngoài với việc được sản xuất tại nhà máy ở Iran.

Tháng 5/1993, Nga và Ukraine ký Hiệp định liên chính phủ về hợp tác kỹ thuật-quân sự, theo đó hai bên thỏa thuận duy trì và phát triển hợp tác trong chế tạo và sản xuất các loại hàng hóa quân sự để cung cấp cho nhau, đồng thời cung cấp lẫn nhau các dịch vụ liên quan.

Máy bay Antonov An-140-100 của hải quân Nga mang số hiệu RF-08851

Từ năm 2005, nhà máy Aviacor ở Samara của Nga cũng bắt đầu tham gia vào chương trình sản xuất.

Tuy nhiên, sau biến cố chính trị trên Quảng trường Độc Lập ở thủ đô Kiev tháng 2-2014, Quan hệ Nga-Ukraine càng trở nên căng thẳng sau khi cuộc nội chiến ở nước này bùng phát ở vùng Donbass, dẫn đến việc 2 Nhà nước tự xưng là Cộng hòa Nhân dân Donetsk (DPR) và Cộng hòa Nhân dân Lugansk (LPR).

Chính quyền Kiev đã quyết định chấm dứt thỏa thuận hợp tác quốc phòng với Moscow. Aviacor buộc phải rút lui khỏi việc sản xuất An-140 do Ukraine cắt đứt hợp tác kỹ thuật quân sự, dẫn đến các doanh nghiệp Ukraine không thể xuất linh kiện sang Nga.

Aviacor buộc phải đình chỉ sản xuất An-140 do thiếu các bộ phận cấu thành, được sản xuất từ 34 nhà máy cung cấp phụ tùng, thiết bị của Ukraine. Trong một khoảng thời gian ngắn, Nga không có cách nào thay thế được những linh kiện do các nhà máy Ukraine sản xuất.

Tuy nhiên cơ hội cho Nga để sản xuất An-140 và có thể là một số loại khác đã đến khi Ukraine giải thể Tập đoàn chế tạo máy bay Antonov - cha đẻ của An-140 và một số loại máy bay dòng An.

Cơ hội cho Nga khi Hãng chế tạo máy bay Antonov bị giải thể

Tuy nhiên, vào cuối tháng 1 vừa qua, Chính phủ Ukraine đã thông qua nghị quyết về việc giải thể tập đoàn chế tạo máy bay Antonov do thiếu kinh phí, thiếu thành viên. Từ tháng 3 đến tháng 6 năm 2015, ba xí nghiệp thành viên đã tách ra khỏi Antonov.

Sau khi giải thể, toàn bộ tài sản của Antonov được chuyển giao cho Tập đoàn Nhà nước Ukroboronprom. Việc hãng sản xuất hàng không lẫy lừng thời Liên Xô cũ bị xóa tên hiệu để lại nỗi tiếc thương cho không chỉ người dân Nga, Ukraine mà còn trên toàn thế giới.

Việc Antonov bị giải thể không chỉ có ý nghĩa đơn thuần là sự sụp đổ của một công ty chế tạo hàng không lẫy lừng của Liên Xô và trên toàn thế giới mà nó cũng là hồi chuông báo động sự sụp đổ của ngành chế tạo hàng không và rộng hơn là cả nền công nghiệp quốc phòng Ukraine - vốn trước đây thuộc loại hàng đầu thế giới.

Ngành chế tạo hàng không nói chung và máy bay vận tải quân sự nói riêng là một trong những thế mạnh trước đây của Ukraine, nhưng hoạt động của tập đoàn chế tạo máy bay Antonnov phụ thuộc rất nhiều vào kỹ thuật và nhu cầu của Nga cùng với mối quan hệ chính trị giữa hai bên.

Việc coi lĩnh vực chế tạo hàng không của Ukraine là lĩnh vực độc lập chỉ là khái niệm mang tính ước lệ, bởi trong thực tế, Nga mới là người quyết định đến sự phát triển của nó, bởi chỉ một vài dự án nhỏ là Kiev có thể độc lập phát triển mà không cần tới sự trợ giúp của Moscow.

Antonov giải thể là cơ hội lớn cho Nga hút chất xám của ngành hàng không Ukraine

Từ trước đến nay, các hãng chế tạo máy bay Ukraine đều sản xuất máy bay và các linh kiện hoặc sửa chữa, bảo dưỡng máy bay cho khách hàng chính là Nga. Khi Kiev cắt đứt hợp tác quốc phòng với Moscow thì ngành công nghiệp hàng không nước này coi như "đã chết".

Tuy nhiên, việc Antonov giải thể cũng để lại một di sản khổng lồ nhiều giấy phép sản xuất các loại máy bay siêu khủng, ví dụ như An-225 Mriya, An-124 Ruslan, An-70 hay An-140 - những loại máy bay mà cơ bản Ukraine cũng không còn sản xuất.

Ngay từ trước khi Antonov giải thể, Điện Kremlin đã dùng chính sách ưu đãi để thu hút các nhân tài trong ngành sản xuất hàng không Ukraine. Hiện nay, Moscow càng có điều kiện để hút sạch chất xám từ Ukraine, khiến các doanh nghiệp Nga đủ khả năng tiếp tục chế tạo các loại máy bay này.

Hiện cũng chỉ có Nga là người sử dụng chính của các loại máy bay thuộc Liên Xô cũ, nếu Kiev không bán cho Moscow thì cũng không thể bán cho ai được. Do đó, sự giải thể của Antonov là cơ hội cho các hãng chế tạo máy bay Nga nuốt chửng ngành hàng không Ukraine.