Ấn Độ: Từ hy vọng đến kỷ lục buồn của thế giới

Sagar Kishore Naharshetivar đã lái một chiếc xe tải đi quanh miền nam Ấn Độ. Cha anh nằm ở phía sau, gắn chặt với bình truyền oxy. Cha của Naharshetivar bị mắc Covid-19 và cần điều trị.

Tuần qua, họ đã thử đến các bệnh viện ở ba thị trấn khác nhau, thậm chí vượt qua ranh giới giữa các tiểu bang từ Maharashtra đến Telangana. Song, tất cả các bệnh viện đều kín chỗ.

"Chúng tôi không thể tìm được giường bệnh cho cha. Nhưng tôi không thể đưa cha về nhà sau tất cả những chuyện này này, trong tình trạng bệnh như vậy", Naharshetivar chia sẻ với đài truyền hình địa phương qua chiếc khăn rằn có hoa văn màu hồng thay cho khẩu trang. Anh tiết lộ mình đã lái xe suốt 24 giờ và lúc nào cũng liếc nhìn cha ở phía sau đầy lo lắng vì bình dưỡng khí cho ông sắp hết.

Ấn Độ rơi vào cuộc khủng hoảng Covid-19, đặc biệt là tình trạng thiếu oxy cho người bệnh

Cách đó gần 1.300km ở Thủ đô New Delhi, nhiều bệnh nhân Covid-19 đã qua đời ngay trên cáng bên ngoài bệnh viện, họ đã không thể kịp qua cửa.

Ở phía bên kia của đất nước tại Gujarat, miền tây Ấn Độ, một người đàn ông đang khóc nức nở bên thi thể người thân, một bệnh nhân ung thư cũng có kết quả xét nghiệm dương tính với virus corona chủng mới và chết trong bãi đậu xe của một bệnh viện quá đông đúc, không được tiếp nhận điều trị.

Thảm cảnh

Những cảnh tượng kinh hoàng đang xảy ra tại các bệnh viện và phòng khám trên khắp Ấn Độ, khi hệ thống y tế của đất nước sụp đổ do số ca nhiễm virus corona tăng đột biến. Hôm 22/4, Ấn Độ ghi nhận gần 315.000 ca nhiễm mới trong 24 giờ trước đó, mức cao nhất trong một ngày đối với bất kỳ quốc gia nào vào bất kỳ thời điểm nào kể từ khi đại dịch bùng phát.

Khi hệ thống y tế sụp đổ, có những lo ngại rằng luật pháp và trật tự có thể lâm vào tình trạng tương tự tiếp sau đó. Các xe chở oxy đang di chuyển dưới sự bảo vệ của cảnh sát nhằm chống lại những kẻ cướp phá. Thị trường chợ đen buôn bán thiết bị y tế nở rộ. Các vắc-xin bị đánh cắp khỏi một nhà kho của bệnh viện ở Haryana hôm 22/4, nhưng tên trộm đã trả lại chúng vài giờ sau đó kèm theo lời xin lỗi. Cảnh sát nói rằng, tên trộm có thể định ăn cắp thuốc chống virus, loại thuốc cũng đang trong tình trạng thiếu hụt.

Mọi người đang dự trữ bình dưỡng khí ở nhà, với ý nghĩ rằng dù cố gắng vào bệnh viện cũng không có tác dụng gì nữa.

Trên mạng xã hội đầy rẫy những lời cầu xin tuyệt vọng từ những người Ấn Độ đang tìm kiếm giường bệnh, oxy, thuốc chống virus và vắc-xin. Một nhà báo lâu năm thậm chí đã cho phát trực tiếp trên Twitter cảnh oxy truyền cho ông sụt giảm dần đến khi ông tử vong.

"Tôi chưa bao giờ cảm thấy tuyệt vọng hay bất lực như vậy. Chúng tôi đang nhìn thấy những người trẻ tuổi. Chúng tôi đang có một người mới 35 tuổi phải thở máy. Xin hãy cầu nguyện cho bệnh nhân của chúng tôi", bác sĩ Trupti Gilada cho biết trong một video trên Facebook, trong đó cô tự ghi lại cảnh bản thân khóc khi ngồi co ro trong ôtô bên ngoài bệnh viện mình làm việc ở Mumbai.

Một khu hỏa táng bệnh nhân Covid-19 ở New Delhi. Ảnh: AP

Trong dư luận đang nổ ra các cuộc tranh luận về việc ai phải chịu trách nhiệm cho thảm cảnh này.

Tại sao số ca mắc tăng đột biến?

Trên các biểu đồ, sự gia tăng đột biến số ca nhiễm mới ở Ấn Độ là đường leo dốc thẳng đứng như bức tường chứ không phải đường cong tăng lên từ từ. Sự gia tăng này đã khiến người dân Ấn Độ hoang mang, xảy ra ngay sau khi số ca mắc hàng ngày của đất nước họ giảm mạnh xuống mức thấp kỷ lục vào tháng Hai.

"Niềm tin phổ biến từ dân chúng đến các nhà hoạch định chính sách là Ấn Độ sẽ không trải qua làn sóng lây nhiễm thứ hai và đáng tiếc, điều đó đã dẫn tới việc giảm cảnh giác. Rõ ràng là việc tái mở cửa xã hội với du lịch, các cuộc bầu cử địa phương, tụ họp tôn giáo, cưới hỏi đã dẫn đến những sự kiện siêu lây nhiễm. Và sự xuất hiện của các biến thể virus chắc chắn đã tăng thêm tốc độ lây lan", tiến sĩ K. Srinath Reddy, một nhà dịch tễ học kiêm chuyên gia y tế cộng đồng trong lực lượng đặc nhiệm cố vấn kỹ thuật cho chính phủ Ấn Độ về Covid-19 nhận định.

Tháng trước, Bộ Y tế Ấn Độ thông báo đã phát hiện 771 biến thể virus corona trong nước, bao gồm cả những biến thể lần đầu tiên được tìm thấy ở Anh, Nam Phi và Brazil cũng như một biến thể kép mới, được đặt tên là B1617. Mọi biến thể lại có nhiều đột biến. Đối với biến thể B1617, các nhà khoa học Ấn Độ đang nghiên cứu hai đột biến có thể làm tăng khả năng lây nhiễm virus và giúp mầm bệnh tránh sự tấn công của vắc-xin.

Nỗi sợ hãi leo thang khi các phương tiện truyền thông Ấn Độ đưa tin về những người được tiêm chủng đầy đủ cũng mắc bệnh, bao gồm cả cựu Thủ tướng Manmohan Singh, 88 tuổi, người đã phải nhập viện vì Covid-19 gần 3 tuần sau tiêm liều vắc-xin thứ hai vào ngày 3/4. Tính đến ngày 20/4, tình trạng của ông đã ổn định.

Người dân chờ tiêm vắc-xin Covid-19 ở Mumbai. Ảnh: AP

Tuy nhiên, các chuyên gia cho hay, những lo ngại về tính kém hiệu quả của vắc-xin như trên vẫn chưa có căn cứ khoa học. Hiện chưa rõ những người được tiêm phòng đầy đủ sẽ trở nên ốm yếu ra sao khi mắc virus và họ đã lây nhiễm biến thể nào trong số hàng trăm biến thể virus đang lan truyền khắp Ấn Độ.

Theo Bộ Y tế Ấn Độ, cho đến hiện tại, họ đã cho tiêm 132 triệu liều vắc-xin trong tổng số dân gần 1,4 tỷ người. Điều đó có nghĩa, không đầy 10% dân số đã được tiêm phòng một liều vắc-xin và gần 2% đã được chủng ngừa đủ hai liều. Hôm 20/4, Chính phủ Ấn Độ công bố dữ liệu cho thấy chỉ 0,03% hoặc 0,04% những người được tiêm chủng đầy đủ có kết quả xét nghiệm dương tính với virus.

Ấn Độ đã và đang sử dụng hai loại vắc xin có tỷ lệ hiệu quả cao trong các thử nghiệm lâm sàng, gồm một loại của Oxford-AstraZeneca và một loại khác do hãng dược nội địa Bharat Biotech sản xuất.

"Ngay cả trong trường hợp biến thể B1617 là trường hợp tồi tệ nhất (nếu như thế sẽ thực sự là tin xấu đối với Ấn Độ), nếu các quốc gia khác cho triển khai những biện pháp kiểm soát biên giới như chúng ta đã chứng kiến hiệu quả, chúng ta có khả năng ngăn chặn nó lây lan toàn cầu. Chúng ta cần hành động ngay bây giờ để đề phòng", Christina Pagel, một nhà toán học tại Đại học College London đang theo dõi các biến thể của virus, quả quyết.

Tuần này, Anh đã hạn chế hầu hết các chuyến đi đến từ Ấn Độ. Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) cũng yêu cầu người dân nước này tránh mọi di chuyển đến Ấn Độ, ngay cả khi họ đã được chủng ngừa đầy đủ. Cả hai chính phủ đều đề cập đến những biến thể virus của Ấn Độ.

Kỷ lục thế giới nghiệt ngã

Theo CDC, kết quả kiểm đếm hàng ngày của Ấn Độ công bố hôm 23/4 đã vượt quá kỷ lục trước đó là 313.310 ca mắc do Mỹ thiết lập vào ngày 8/1. Song, trong bối cảnh thiếu hụt các bộ dụng cụ xét nghiệm trên khắp đất nước đông dân thứ hai thế giới, con số đó có thể đại diện cho một phần nhỏ các ca mắc thực tế.

Cùng ngày, các ca tử vong được xác nhận do virus cũng phá kỷ lục của Ấn Độ, với 2.104 trường hợp trong vòng 24 giờ. Song, dữ liệu này cũng có thể bị giảm đáng kể vì nhiều người chết bên ngoài bệnh viện không bao giờ được xét nghiệm. Các thi thể chất đống trong các nhà xác. Các lò hỏa táng không đáp ứng kịp nhu cầu.

"Làn sóng Covid-19 thứ hai đã đến như một cơn bão", Thủ tướng Narendra Modi thừa nhận trong một bài phát biểu trên truyền hình quốc gia hôm 22/4.

Để đối phó, chính phủ của ông Modi tuyên bố sẽ mở rộng tiêm chủng cho bất kỳ ai trên 18 tuổi từ ngày 1/5. (Cho đến nay, chỉ những người trên 45 tuổi hoặc các nhân viên y tế tuyến đầu mới đủ điều kiện chủng ngừa). Tuy nhiên, đầu tháng này, hàng trăm phòng khám trên khắp đất nước đã cạn kiệt vắc-xin. Mọi người đến hẹn chủng ngừa đều thấy các thông báo dán ở cổng bệnh viện cho biết trung tâm tiêm chủng của họ phải đóng cửa vì thiếu nguồn cung.

Đó là bước ngoặt đột ngột đối với một quốc gia luôn tự hào là nhà sản xuất vắc-xin lớn nhất thế giới. Ấn Độ từng xuất khẩu vắc-xin Covid-19. Song, trong bối cảnh thiếu hụt, giám đốc điều hành của nhà sản xuất lớn nhất nước - Viện Huyết thanh Ấn Độ tuần trước đã đăng đàn Twitter khẩn cầu Tổng thống Mỹ Joe Biden dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu đối với nguyên liệu thô. Mặc dù các vắc-xin của Viện huyết thanh được sản xuất ở Ấn Độ nhưng họ đang nhập khẩu nguyên liệu vô trùng từ Mỹ cho quá trình này. Hôm 19/4, Chính phủ Ấn Độ đã phê duyệt khoản tài trợ 610 triệu USD để giúp thúc đẩy sản xuất của Viện.

Tuy nhiên, các chính trị gia đối lập cáo buộc Thủ tướng Modi đã hành động thiếu trách nhiệm. Trong những tuần gần đây, ông Modi đã chủ trì các cuộc mít tinh vận động tranh cử lớn ở Tây Bengal, một trong 5 khu vực tổ chức bầu cử cấp tiểu bang suốt tháng này. Hôm 22/4, Amit Shah, Bộ trưởng Nội vụ và cũng là phụ tá thân cận của ông Modi đã xúc tiến ít nhất 3 cuộc mít tinh như vậy theo kế hoạch, dù số người tham dự bị giới hạn ở mức 500 người.

Các quan chức Ấn Độ cũng từ chối ngăn chặn Kumbh Mela, một trong những sự kiện tụ tập đông người nhất trên thế giới trong tháng 4, khi hàng triệu tín đồ Hindu thực hiện nghi lễ ngâm mình dưới sông Hằng. Hàng nghìn người đã có xét nghiệm dương tính với virus corona chủng mới sau sự kiện này, và ít nhất một nhà lãnh đạo tôn giáo đã tử vong. Cuối tuần trước, ông Modi viết trên Twitter rằng, phần còn lại của Kumbh Mela nên được tổ chức "một cách tượng trưng".

Trong bài phát biểu trước quốc gia, ông Modi đã loại trừ khả năng triển khai thêm một đợt phong tỏa toàn quốc nữa và yêu cầu các tiểu bang của Ấn Độ chỉ nên thực hiện điều này như biện pháp cuối cùng. "Hãy cố gắng hết sức có thể để bảo vệ chính các bạn khỏi việc phong tỏa. Hãy tập trung vào các khu vực ngăn chặn vi mô", lãnh đạo Chính phủ Ấn Độ nói.

Ví dụ, các tòa nhà chung cư nơi mọi người có kết quả xét nghiệm dương tính với virus đã bị phong tỏa, không ai được phép ra vào. Cảnh sát tuần tra vòng ngoài.

Tại hai thành phố lớn nhất của Ấn Độ là Mumbai và Delhi, các lệnh phong tỏa cục bộ đã được thực hiện. Chỉ những di chuyển thiết yếu mới được phép khi kèm giấy phép. Tất cả, ngoại trừ những người hoạt động ở tuyến đầu, được yêu cầu làm việc tại nhà. Người dân không được phép đi dạo hoặc chạy bộ, nếu không sẽ bị phạt.

Hồi tháng 3/2020, khi các ca mắc trong nước tương đối thấp, Thủ tướng Modi đã cho triển khai đợt phong tỏa quốc gia lớn nhất thế giới. Các cư dân được thông báo trước 4 giờ về việc phải ở trong nhà. Cái giá phải trả về kinh tế thực sự đau đớn: nền kinh tế Ấn Độ suy giảm gần 24% và có những trường hợp lao động nhập cư bị chết đói trên các đường phố.

Tuần này, trong bối cảnh Delhi áp các hạn chế mới, một trong những bến xe buýt chính của thủ đô một lần nữa lại chật cứng những lao động nhập cư đang cố gắng thoát khỏi thành phố để về quê. Không có mấy sự giãn cách an toàn trong tình trạng đó.

Quay trở lại miền nam Ấn Độ, sau 24 giờ chở cha đi từ bệnh viện này đến bệnh viện khác, Naharshetivar không biết mình có thể tiếp tục làm điều này bao lâu nữa. Anh nhìn chằm chằm vào ống kính máy quay của một nhóm phóng viên truyền hình địa phương và cất tiếng cầu khẩn.

"Nếu không thể cho cha tôi nằm giường bệnh điều trị, liệu có bác sĩ nào chỉ cần tiêm cho ông một mũi được không? Bạn có thể giúp cha tôi ra đi không đau đớn được không?", Naharshetivar cầu xin.

Quỳnh Anh (Theo NPR)

‘Tái lập vĩ đại’ sau Covid-19: Chúng ta có nên lo lắng?

Trong khi Covid-19 khiến nhiều quốc gia tê liệt, một số nhà lãnh đạo toàn cầu đang tận dụng nỗi thống khổ của nhân loại để thúc đẩy chương trình nghị sự mang mục đích riêng.