Quốc hội Việt Nam trở thành thành viên chính thức của AIPO vào ngày 19/9/1995. Sự kiện quan trọng này đã mở ra một thời kỳ mới trong quan hệ đối ngoại đa phương của Quốc hội nước ta. Đây cũng là kết quả của quá trình thúc đẩy quan hệ đối ngoại Quốc hội, vượt lên những vấn đề lịch sử, sự khác biệt về thể chế chính trị, xóa bỏ những nghi kỵ và từng bước củng cố niềm tin với các nước trong khu vực Đông Nam Á, cũng như trên thế giới.

{keywords}
Đại hội đồng AIPA lần thứ 41 với chủ đề "Ngoại giao nghị viện vì Cộng đồng ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng" do Quốc hội Việt Nam tổ chức.

26 năm là thành viên của AIPO/AIPA, Quốc hội Việt Nam đã hai lần là nước chủ nhà Đại hội đồng AIPO/AIPA. Đại hội đồng đầu tiên (AIPO 23) được tổ chức vào năm 2002, đúng vào dịp kỷ niệm 25 năm thành lập AIPO. Trong tổng số 33 nghị quyết được thông qua tại Đại hội đồng này có tới 20 nghị quyết do Quốc hội Việt Nam đề xuất và nhận được sự hoan nghênh, đánh giá cao của Đại hội đồng. Việc tổ chức thành công Đại hội đồng AIPO 23 đã tạo "dấu ấn Việt Nam" sâu đậm trong lịch sử AIPO và trong lòng bạn bè quốc tế. Đây cũng là đóng góp lớn của Quốc hội Việt Nam trong hoạt động ngoại giao nghị viện ở khu vực, góp phần củng cố khối đoàn kết trong ASEAN và góp phần nâng cao vị thế của nước ta trên trường quốc tế.

Đại hội đồng thứ hai (AIPA 31) vào năm 2010 với chủ đề "Đoàn kết các dân tộc vì sự phát triển bền vững của Cộng đồng ASEAN" đã thể hiện tầm nhìn của Quốc hội Việt Nam đối với các hoạt động hợp tác nghị viện hướng tới mục tiêu chung là phát triển bền vững trong ASEAN. Thành công của Đại hội đồng khẳng định tiếng nói ngày càng quan trọng của AIPA với các hoạt động của ASEAN, hỗ trợ ASEAN trong tiến trình xây dựng Cộng đồng; đồng thời, đánh dấu một bước tiến mới trong thúc đẩy hợp tác AIPA - ASEAN vì mục tiêu hình thành Cộng đồng ASEAN vào năm 2015.

Là thành viên chủ động, tích cực và có trách nhiệm của AIPO/AIPA, Quốc hội Việt Nam không chỉ tham gia đầy đủ các hoạt động trong khuôn khổ AIPA mà còn đóng góp nhiều ý tưởng, sáng kiến thiết thực nhằm đổi mới tổ chức, hoạt động, chương trình nghị sự của AIPO/AIPA, thúc đẩy vai trò của AIPO/AIPA và sự kết nối với ASEAN trong việc giải quyết các vấn đề chung của khu vực.

Về an ninh, chính trị, các sáng kiến, đề xuất của Quốc hội Việt Nam đều hướng tới đề nghị AIPA quan tâm đến các vấn đề cụ thể trong đề cao các quy tắc, chuẩn mực ứng xử chung của ASEAN, phối hợp triển khai các Chương trình, Kế hoạch xây dựng Cộng đồng ASEAN, nâng cao nhận thức và sự tham gia của người dân về ASEAN.

Phát huy vai trò của sự đoàn kết giữa các quốc gia trong khu vực, Quốc hội Việt Nam khẳng định các nguyên tắc then chốt trong xây dựng Cộng đồng ASEAN vì hòa bình, ổn định và thịnh vượng trên cơ sở đoàn kết, thống nhất, tuân thủ luật pháp quốc tế, tôn trọng lợi ích chính đáng của nhau đồng thời hài hòa với lợi ích chung của ASEAN.

Với AIPA, Quốc hội Việt Nam luôn ủng hộ và thúc đẩy AIPA phát huy vai trò là tổ chức của các nghị viện khu vực, tăng cường sự bổ trợ của ngoại giao nghị viện giữa các thành viên ASEAN cũng như với các cơ chế hợp tác liên nghị viện của khu vực và trên thế giới.

Về kinh tế, Quốc hội Việt Nam đã đề xuất và đồng bảo trợ nhiều dự thảo Nghị quyết được Ủy ban Kinh tế của Đại hội đồng AIPA thông qua; đồng thời tập trung thúc đẩy vai trò của các nghị viện thành viên AIPA trong việc tăng cường liên kết kinh tế, thúc đẩy tự do hóa thương mại khu vực, hỗ trợ các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa trong xây dựng Cộng đồng Kinh tế ASEAN; kêu gọi các Nghị viện AIPA tăng cường rà soát pháp luật trong nước nhằm dỡ bỏ các rào cản thương mại và đầu tư, bảo đảm cơ chế minh bạch, hiệu quả vì một ASEAN năng động và hội nhập.

Về xã hội, Quốc hội Việt Nam đã tham gia đóng góp và đồng bảo trợ các nghị quyết ủng hộ bình đẳng giới, trao quyền cho phụ nữ, hỗ trợ người khuyết tật và vì môi trường bền vững trong AIPA; đề xuất nhiều sáng kiến nhằm phát huy vai trò của phụ nữ nói chung và các nữ nghị sĩ nói riêng. Đặc biệt, trong 5 năm qua, Quốc hội Việt Nam đã tích cực ủng hộ và thúc đẩy AIPA, cũng như các nghị viện thành viên triển khai thực hiện Chương trình nghị sự 2030 về phát triển bền vững tại mỗi quốc gia cũng như trên toàn khu vực.

Về các vấn đề tổ chức của AIPA, Quốc hội Việt Nam đã tham gia tích cực và có nhiều sáng kiến cụ thể, đóng góp vào quá trình sửa đổi Điều lệ của AIPA, củng cố bộ máy, tổ chức, thủ tục quy trình để nâng cao hiệu quả hoạt động của AIPA.

Đặc biệt, trong việc kết nối và thúc đẩy sự phát triển mối quan hệ AIPA - ASEAN, Quốc hội Việt Nam là một trong những thành viên tích cực nhất với rất nhiều sáng kiến ghi dấu ấn. Trong đó, ngay khi đăng cai tổ chức Đại hội đồng lần thứ 23, Đoàn đại biểu Quốc hội nước ta đã làm việc với Tổng Thư ký ASEAN và nêu rõ nhu cầu thiết lập mối quan hệ giữa hai tổ chức AIPA và ASEAN, trao đổi văn kiện giữa hai tổ chức một cách thường xuyên và có cơ chế tham dự các kỳ họp cấp cao của nhau.

Tại Đại hội đồng lần thứ 28 năm 2007, Nghị quyết tăng cường hợp tác giữa AIPA và ASEAN do Đoàn Việt Nam đề xuất tại Ủy ban Tổ chức đã nhận được sự ủng hộ của các đại biểu tham dự. Năm 2010, trong khuôn khổ Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 16, theo sáng kiến của Việt Nam, lần đầu tiên, phiên đối thoại cấp cao giữa các nhà lãnh đạo AIPA với người đứng đầu Chính phủ các nước ASEAN đã chính thức được tổ chức.

Từ đó đến nay, phiên đối thoại được tổ chức định kỳ trong khuôn khổ Năm ASEAN, Năm AIPA và trở thành diễn đàn để các nhà lãnh đạo nghị viện, chính phủ các nước trao đổi thẳng thắn về những vấn đề cần ưu tiên giải quyết trong khu vực, những vấn đề cần sự chung tay hành động giữa cơ quan lập pháp và cơ quan hành pháp...

Thái An