- Mỗi lần “hố tử thần” xuất hiện trên đường, không chỉ Sở GTVT “chạy” nháo nhào đi kiểm tra mà còn hàng loạt “ông” điện lực, viễn thông, cấp nước, thoát nước… cũng giật mình không kém bởi “cái hố sâu đó liệu có do đơn vị mình quản lý?”. Điều này, quy về cũng chỉ bởi TP đang thiếu một quy hoạch không gian ngầm cần thiết cho siêu đô thị đang phát triển như TP.HCM.

“Mạng nhện” công trình ngầm

Theo tìm hiểu của PV VietNamNet, hệ thống cấp nước của TP hình thành từ cuối thế kỷ 19 từ lúc TP chỉ có 3 điểm dân cư độc lập là Sài Gòn, Chợ Lớn và Gia Định, do Công ty Thủy điện CEE (Pháp) quản lý. Đến khoảng năm 2004, ngành cấp nước đầu tư thêm nhiều tuyến cống cấp nước từ nguồn vốn của ngân hàng thế giới (WB) cho các quận, huyện như Tân Bình, Tân Phú, Bình Tân, Nhà Bè, Cần Giờ...

Bên trong mỗi "lô cốt" là một... ma trận công trình hạ tầng kỹ thuật do thiếu quy hoạch. (Ảnh: Thái Phương).

Song song đó, hệ thống thoát nước của TP cũng được hình thành cách đây 130 năm gồm các mương, cống thu nước mưa và thải ra ao hồ, kênh rạch đi qua địa bàn. Trước năm 1954, TP có khoảng 113km cống chủ yếu là cống vòm xây bằng gạch tập trung ở khu vực quận 1,3,5… Đến nay, ngoài hàng loạt tuyến cống đã được xây dựng. TP đang tiếp tục triển khai 4 dự án thoát nước quy mô lớn nhằm giải quyết thoát nước và cải thiện môi trường nước trên địa bàn 10 quận nội thành với diện tích trên 8.000 ha từ nguồn vốn ODA.

Vào đầu những năm 1990, ngành viễn thông đồng loạt xây dựng mới các tuyến cống ngầm trên nhiều tuyến đường của TP. Mấy năm trở lại đây, viễn thông tiếp tục tiến hành ngầm hóa cáp thông tin để cải thiện mỹ quan đô thị.

Riêng ngành điện lực, giai đoạn từ 1996 đến 2003 hàng loạt tuyến cáp ngầm cũng được xây dựng từ vốn vay của WB. Đến năm 2003, các tuyến cáp ngầm cao thế như tuyến cáp 220kv Nhà Bè – Tao Đàn, tuyến cáp 110kv Tao Đàn – Tân Định, Tao Đàn – Hòa Hưng… cũng được xây dựng.

Đáng nói, ngành nào cũng lo ngầm hóa công trình dưới lòng đất nhưng lại không có một quy hoạch không gian chung tạo thành “mạng nhện” công trình ngầm. Các tuyến cáp ngầm viễn thông, điện lực, hệ thống cống thoát nước, cấp nước… được lắp đặt không theo trật tự, chồng chéo, “tranh nhau” tận dụng mặt đường. Từ đó đến nay, chuyện “ông” điện đụng “ông” nước… đụng luôn “ông” viễn thông… xảy ra như cơm bữa khi “lô cốt” xuất hiện đầy đường ở Sài Gòn. Và khi “lô cốt” đi qua “hố tử thần” lại xuất hiện dày đặc!

Một Hố Tử thần xuất hiện trên đường phố TP. Hồ Chí Minh. (Ảnh Thái Phương).
Tại buổi hội thảo tìm phương án trị “hố tử thần” ngày 12/1, ông Hà Ngọc Trường, Phó Chủ tịch Hội cầu đường cảng cho biết: TP hiện có tới 44 đơn vị quản lý các công trình ngầm dưới lòng đường. Thế nhưng lại không có một tổng chỉ huy, người lãnh đạo cao nhất để khi sự cố xảy ra việc khắc phục rất chậm.

“Mỗi sở, mỗi ngành quản lý một lĩnh vực khác nhau từ điện, nước, viễn thông, cầu cống. Ông nào cũng… ngang cấp nhau nên việc giải quyết sự cố rất khó. Chẳng hạn, chỉ riêng hệ thống cáp ngầm đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa đã có tới 21 đơn vị quản lý” - ông Trường dẫn chứng.

Thiếu một “nhạc trưởng” cho công trình ngầm!

Tầm quan trọng của việc quy hoạch không gian ngầm (hệ thống hạ tầng kỹ thuật như điện, cấp nước, thoát nước, viễn thông…) đã được cụ thể hoá trong các Luật Xây dựng, Nghị định 39 của Chính phủ về quy hoạch không gian ngầm đô thị…

Thế nhưng đến nay, một “siêu đô thị” lớn như TP.HCM vẫn chưa có quy hoạch không gian ngầm để các công trình ngầm chen nhau như “mạng nhện” khổng lồ dưới lòng đất.

Hố tử thần mọc như nấm ở Sài Gòn buộc các nhà khoa học phải vào cuộc, dùng máy để dò tìm. (Ảnh Thái Phương).

Một vị lãnh đạo Sở Quy hoạch Kiến trúc kể lại, khi tuyến metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên được thiết kế xong, chuẩn bị khởi động mọi người mới ngã ngửa vì tuyến metro này… đụng tuyến cáp ngầm 220kv Tao Đàn - Nhà Bè (tuyến cáp ngầm lớn nhất TP).

Cách đó 10 năm, tuyến đường điện cao thế này được thiết kế xây dựng đi ngầm dọc theo đường Bắc Nam qua Nguyễn Hữu Thọ - Nguyễn Thị Nghĩa về công viên Tao Đàn. Cuối cùng, TP quyết định ngành điện lực phải làm lại đoạn đường này và “nhường” cho metro số 1 xây dựng nhà ga.

Nhìn nhận vấn đề này, ông Nguyễn Đình Hưng, Phó Giám đốc Sở Quy hoạch kiến trúc TP cho biết do ảnh hưởng của lịch sử để lại, sự phát triển của TP qua nhiều giai đoạn có lúc được quản lý chặt chẽ nhưng có lúc lại phát triển tự phát. “Điều này khiến các bản đồ đo vẽ hiện trạng về hạ tầng kỹ thuật, công trình ngầm của ngành điện, cấp nước, thoát nước… bị thất lạc, mất, rách cũ rất nhiều” - ông Hưng nói.

Theo Sở Quy hoạch Kiến trúc, hiện các sở ban ngành đang phối hợp lập đề cương xây dựng Quy hoạch không gian ngầm cho TP. Ba tiền đề làm cơ sở cho việc xây dựng không gian ngầm là việc quy hoạch 6 tuyến metro được Thủ tướng phê duyệt; các tuyến đường ống nước cấp trọng yếu cấp 1,2 và đường dây điện cao thế, trung thế của TP.

Nhiều chuyên gia cho rằng TP sớm có quy hoạch công trình ngầm, tránh sự lắp đặt chồng chéo các lĩnh vực, tạo mỹ quan đô thị. Một “trung tâm chuẩn đoán bệnh học mặt đường” mà cụ thể là một Quy hoạch không gian ngầm nhằm quản lý, kiểm soát từng con đường, từng công trình ngầm sẽ là biện pháp triệt để giải quyết vấn nạn “hố tử thần”.

Thái Phương