Hưởng ứng đề án “Người Việt Nam ưu tiên dùng thuốc Việt Nam”, 10 năm qua, Bộ Y tế và Sở Y tế các tỉnh thành đã triển khai nhiều giải pháp nhằm tăng độ phủ sóng cho doanh nghiệp nội trên “sân nhà”. Đề án thu được các thành tựu đáng khích lệ, không chỉ mở rộng thị phần trong nước, mà còn góp phần định vị thuốc Việt trên bản đồ dược phẩm thế giới.

Chính sách truyền thông, quảng bá thuốc Việt đến tay người bệnh

Những năm gần đây, nhận thức về thuốc nội của người dân đã gia tăng đáng kể, sau khi Bộ Y tế thực hiện hàng loạt các buổi tọa đàm (truyền hình, phát thanh) nhằm quảng bá tính ưu việt của thuốc Việt. Định kỳ mỗi năm 2 lần, Bộ Y tế cũng tổ chức hội chợ triển lãm quốc tế giới thiệu thuốc Việt tới thế giới, bên cạnh các hội thảo đánh giá hiệu quả điều trị và chất lượng sản phẩm của thuốc nội, nhằm thay đổi thói quen “sính ngoại” trong sử dụng thuốc hiện nay.

Đáng chú ý nhất là chương trình “Con đường thuốc Việt”, nơi vinh danh các sản phẩm thuốc tiêu biểu của Việt Nam trên 5 kênh truyền thông (truyền hình, phát thanh, báo giấy, báo điện tử và tọa đàm). Với kế hoạch truyền thông tổng lực, chương trình đã truyền tải tới cộng đồng thông điệp tích cực: “Việt Nam có đủ năng lực và công nghệ để sản xuất ra nhiều sản phẩm thuốc đảm bảo chất lượng, hiệu quả, an toàn trong phòng và chữa bệnh, với giá thành ở mức chấp nhận được so với thu nhập của người dân”.

{keywords}
Chuẩn hóa các nhà máy lên PIC/s-GMP và Japan-GMP.

Nhiều tỉnh thành còn sáng tạo cách làm riêng, tiêu biểu như Sở Y tế Cần Thơ tổ chức cho hàng trăm bác sĩ tham quan các nhà máy sản xuất thuốc đạt chuẩn GMP. Trong khi đó, Sở Y tế TP.HCM triển khai chương trình bình ổn thuốc trong kê đơn sử dụng, Kon Tum đưa tin thuốc nội chất lượng không thua kém thuốc ngoại đến tay người tiêu dùng, Quảng Bình tổ chức diễn đàn "Người Quảng Bình dùng thuốc Việt Nam" nhằm kêu gọi các cơ sở y tế tăng sử dụng thuốc nội...

Cơ chế hỗ trợ sản xuất kinh doanh, gia tăng lợi thế cho thuốc Việt

Có thể khẳng định rằng, kết quả nổi bật nhất của việc triển khai đề án là Bộ Y tế đã phối hợp cùng các Bộ/Ngành liên quan, trình Thủ tướng/Chính phủ các văn bản ưu tiên sản xuất, kinh doanh, sử dụng thuốc nội. Theo thống kê, có 21 văn bản liên quan được ban hành từ năm 2013 đến nay.

Cụ thể, Luật Đấu thầu năm 2013 quy định, nếu có thuốc sản xuất trong nước đáp ứng yêu cầu điều trị và khả năng cung cấp, thì không được chào thầu thêm thuốc nhập khẩu tương đương. Thông tư 10/2016/TT-BYT cũng ban hành rõ danh mục tăng từ 146 thuốc lên 640 thuốc sản xuất trong nước đáp ứng các tiêu chi này, không chào thầu thuốc nhập khẩu. Kèm theo đó là quy định ưu tiên chấm thầu cao hơn 5 điểm cho 62 mặt hàng thuốc được vinh danh “Ngôi sao thuốc Việt”, thuộc sở hữu của 30 doanh nghiệp dược nội địa.

Các thông tư liên quan về đấu thầu cũng đưa ra quy định tạo điều kiện thuận lợi cho thuốc nội. Theo đó, gói thầu Generic và gói thầu thuốc dược liệu, thuốc cổ truyền đều có một nhóm thầu riêng dành cho các thuốc trong nước sản xuất trên dây chuyền đạt chuẩn WHO-GMP. Thuốc sản xuất trong nước đạt tiêu chuẩn EU-GMP thì sẽ được dự thầu nhóm 1 gói thầu Generic. Bộ Y tế cũng khuyến khích gia công, chuyển giao công nghệ các thuốc nước ngoài mà trong nước chưa đáp ứng được nhu cầu điều trị, giá và khả năng cung cấp. 

Bên cạnh đó, Luật Bảo hiểm y tế sửa đổi năm 2014 cũng gia tăng tỷ lệ sử dụng thuốc nội tại các cơ sở khám chữa bệnh. Việc lựa chọn danh mục thuốc do bảo hiểm xã hội chi trả được thực hiện trên nguyên tắc: ưu tiên thuốc sản xuất trong nước đạt tiêu chuẩn GMP hoặc sử dụng dược liệu khai thác tại Việt Nam... nhằm khuyến khích người Việt Nam sử dụng thuốc Việt Nam.

{keywords}
Vùng dược liệu xanh đạt chuẩn GACP-WHO tại Nam Định.

Nhiều quyết định của Thủ tướng Chính phủ cũng được đưa ra, nhằm thúc đẩy Chiến lược phát triển ngành dược Việt Nam đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030. Theo đó, doanh nghiệp dược nội địa sẽ được hưởng nhiều chính sách ưu đãi sản xuất và kinh doanh. Chiến lược đặt mục tiêu đến năm 2020, Việt Nam sẽ đáp ứng được 20% nhu cầu nguyên liệu cho sản xuất thuốc trong nước. Thuốc nội sẽ chiếm 80% tổng giá trị thuốc tiêu thụ, trong đó, thuốc từ dược liệu chiếm 30%. Riêng vắcxin sản xuất trong nước đáp ứng 100% nhu cầu cho tiêm chủng mở rộng và 30% nhu cầu tiêm chủng dịch vụ.

Với nhiều cơ chế chính sách hỗ trợ của Bộ Y tế, đề án “Người Việt Nam ưu tiên dùng thuốc Việt Nam” đã mang về những kết quả rất đáng khích lệ. Danh mục thuốc sản xuất trong nước trúng thầu kênh bệnh viện (ETC) đã tăng gần 7 lần so với năm 2016. Tỷ trọng thuốc sản xuất trong nước sử dụng tại các cơ sở khám chữa bệnh từ mức 46,62% năm 2013 tăng lên 63,53% năm 2018, đáp ứng nhu cầu thuốc cho nhân dân. Những con số này sẽ còn tiếp tục tăng trong thời gian tới cùng với hiệu ứng lan tỏa của đề án.

Doãn Phong